Valide en betrouwbare interviewvragen formuleren
Voordat je interviews afneemt, moet je een topiclijst of vragenlijst opstellen die je helpt je onderzoeksdoel te bereiken. Voor semigestructureerde en gestructureerde interviews stel je een vragenlijst op en voor een ongestructureerd interview maak je alleen een topiclijst.
Met goed geformuleerde vragen verzamel je op gerichte wijze data en voorkom je dat je vragen suggestief zijn en dat je sociaal-wenselijke antwoorden krijgt. Zo draagt deze onderzoeksmethode bij aan de validiteit en betrouwbaarheid van je onderzoek.
Voorbeeld vragenlijst (semi)gestructureerd interview
Voorbereiding op de vragenlijst
Voordat je vragen gaat formuleren, bedenk dan eerst:
- Op welke onderzoeksvragen je met je interview een antwoord wil krijgen
- Welke informatie je respondent je wel/niet kan verschaffen op basis van expertise, ervaring en eigen meningen
- Welke sleutelwoorden je kunt gebruiken in de formulering van je vragen
- Of je de respondent wilt aanspreken met u of jij
Soorten vragen en vraagzinnen
Meestal stel je bij kwalitatief onderzoek open vragen en bij kwantitatief onderzoek gesloten vragen. Met open vragen bied je de respondent meer ruimte om dieper in te gaan op een onderwerp en bij gesloten vragen heeft de respondent beperkte antwoordmogelijkheden. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld meerkeuzevragen gebruiken.
Deze vragen kunnen worden opgedeeld in feitelijke vragen, meningsvragen, waarom- en hoe-vragen en controlevragen. De waarom- en hoe-vragen kunnen alleen open vragen zijn en gebruik je meestal in een semigestructureerd interview wanneer je doorvraagt op het antwoord van je respondent.
Controlevragen stel je om na te gaan of je respondent de vragen begrepen heeft. Deze vragen kun je gebruiken in ongestructureerde en semigestructureerde interviews en/of aan het einde van een gestructureerd interview.
Vragen | Voordelen | Nadelen |
---|---|---|
Open | Meer informatie en gedetailleerde antwoorden | Mogelijk te uitgebreide of vage antwoorden en geen tijd voor andere vragen |
Gesloten | Meer controle over de tijd en specifieke antwoorden | Beperkte antwoordmogelijkheden die mogelijk niet weergeven wat de respondent denkt |
Open meningsvraag: Wat vind je van de huidige situatie binnen bedrijf X?
Open waarom-vraag (vervolgvraag): Waarom vind je dat?
Open hoe-vraag (vervolgvraag): Hoe ga je om met deze situatie?
Gesloten feitelijke vraag: Heb je een diploma?
Ja/nee
Gesloten meningsvraag: Welke politieke partij vind je het eerlijkst?
PvdA, CDA, D66, GroenLinks, Partij voor de Dieren
Controlevraag: Is het duidelijk wat met deze vraag bedoeld werd?
Validiteit en betrouwbaarheid waarborgen met je vragen
Als je interviews inzet, dan is het van belang dat je met deze onderzoeksmethode de validiteit en betrouwbaarheid van je onderzoek waarborgt.
Dit doe je door duidelijke en begrijpelijke vragen te stellen, zoveel mogelijk sociaal-wenselijke antwoorden en suggestieve vragen te voorkomen en je vragen te baseren op jouw specifieke probleemstelling en literatuuronderzoek.
Duidelijke en begrijpelijke vragen formuleren
Voor alle soorten interviewvragen geldt dat ze duidelijk moeten zijn. Hoe duidelijker en begrijpelijker een vraag, hoe betrouwbaarder het antwoord. Als je je aan de volgende regels houdt, wordt jouw vraag zo duidelijk mogelijk:
- Formuleer je vraag zo kort en bondig mogelijk.
- Maak je vraag zo concreet en specifiek mogelijk.
- Vermijd te theoretische vragen.
- Vermijd te vage vragen.
- Stel maar één vraag in een vraagzin.
- Te lang: Welke specifieke omgevingsfactoren hebben volgens u tijdens de Industriële Revolutie met name het wereldbeeld van de mensen die in die tijd leefden in die periode bepaald? Noem er vijf.
- Kort en bondig: Welke vijf omgevingsfactoren bepaalden volgens u het algemene wereldbeeld tijdens de Industriële Revolutie?
- Te theoretisch: Op basis van welke taal- en stijlfouten heeft u besloten om de nakijkdienst in te schakelen?
- Concreet en specifiek: Heeft u de nakijkdienst ingeschakeld om grammaticafouten of de academische stijl van uw tekst te verbeteren?
- Concrete en specifieke vervolgvraag: Welke grammaticafouten maakt u het meest?
D/t-fouten, spellingsfouten, zinsbouwfouten of interpunctiefouten
- Te vaag: Wanneer u het product bekijkt, welke kleur gevoel overkomt u dan?
- Concreet en specifiek: Welke kleur associeert u met het product dat u hier ziet en welk gevoel heeft u daarbij?
- Te veel vragen in een vraag: Waarom heeft u dit product aangeschaft, wat vindt u ervan en zou u het product aanbevelen?
- Eén vraag tegelijk:
- Waarom heeft u dit product aangeschaft?
- Wat vindt u van het product?
- Zou u het product aanbevelen?
Sociaal-wenselijke antwoorden vermijden
Wanneer je interviews afneemt, bestaat er altijd een risico dat respondenten sociaal-wenselijke antwoorden geven. Dit zijn antwoorden die respondenten verwachten te moeten geven, mede om een beter beeld van zichzelf te schetsen. Dit doen respondenten al snel wanneer het gaat om:
- hun intellectuele of sociale vaardigheden
- intolerantie of discriminatie
- gezondheidsproblemen en leefstijlgewoontes
- eigen inkomen, werkhouding en verdiensten
Om dit soort antwoorden te voorkomen, moet je ten eerste rekening houden met omgevingsfactoren. Het is bijvoorbeeld niet ideaal om een medewerker te bevragen over het management wanneer zijn baas in dezelfde ruimte aanwezig is.
Ten tweede kun je je vragen zo formuleren dat respondenten minder snel geneigd zijn om sociaal-wenselijke antwoorden te geven. Dit doe je door zo concreet mogelijke vragen te stellen. Hoe concreter je vraag is, hoe waarschijnlijker het is, dat je een concreet en eerlijk antwoord krijgt.
- Niet concreet genoeg: Wat doet u wekelijks aan lichamelijke activiteit?
- Wel concreet genoeg: Hoe vaak per week neemt u langer dan 20 minuten deel aan een licht-intensieve tot intensieve lichamelijke activiteit?
- Niet concreet genoeg: Begrijpt u de informatie in de brochure?
- Wel concreet genoeg: Welke informatie in de brochure kan volgens u duidelijker verwoord worden?
- Niet concreet genoeg: Wat vindt u van de nieuwe regeling?
- Wel concreet genoeg: Hoe voelt u zich wanneer u activiteit X volgens de nieuwe regeling uitvoert?
Suggestieve vragen voorkomen
Suggestieve vragen zijn vragen waarmee je al aanstuurt op een bepaald antwoord, waar een oordeel in doorklinkt en waarmee je als het ware de woorden in iemands mond legt.
Je kunt dergelijke vragen voorkomen door na te gaan of in je vragen een eigen oordeel doorschemert, bijvoorbeeld wanneer je subjectieve woorden als ‘goed’ en ‘fout’ gebruikt of vraagt of iemand ‘ook’ iets vindt.
- Suggestieve vraag: Wat doet het management volgens u fout?
- Goede vraag: Wat is uw mening over het management binnen bedrijf Z?
Hierbij kun je later ingaan op eventuele fouten die de werknemers noemen, maar wordt niet direct verondersteld dat het management fouten maakt.
- Suggestieve vraag: Bent u ook van mening dat racistische uitingen op de werkplaats gestraft moet worden?
- Goede vraag: Wat is uw mening over uitingen met betrekking tot etniciteit op de werkplaats?
Door zelf al een oordeel te vellen over racistische uitingen met het woordje ‘ook’ en te impliceren dat deze gestraft moeten worden, geef je de respondent niet de ruimte om een eigen mening te formuleren.
Vragen opstellen op basis van literatuuronderzoek
Baseer je sleutelwoorden en vragen op literatuuronderzoek zodat je daadwerkelijk onderzoekt wat je wil onderzoeken. In de literatuur is meestal al behandeld welke deelonderwerpen of problemen een rol spelen bij het specifieke onderwerp waarover jij met je interviews meer informatie wilt krijgen.
Ook zijn in de literatuur vaak mogelijke oorzaken en gevolgen beschreven, waarmee je rekening kunt houden in je vraagstellingen. Op basis van deze informatie kun je gerichter vragen stellen.
Informatie uit literatuuronderzoek: Uit onderzoek is gebleken dat dementerende ouderen soms feilloos liedteksten kunnen meezingen, terwijl zij niet meer in staat zijn om te praten. In veel woonvoorzieningen wordt muziektherapie gebruikt bij de behandeling van dementie om te zorgen voor heldere momenten en de kwaliteit van leven van de ouderen te verhogen.
Voorbeeld open vraag: Wat voor dagactiviteiten worden voor de ouderen verzorgd om hun kwaliteit van leven te verhogen?
Voorbeeld gesloten vraag: Maakt u bij de Vogelvijver gebruik van muziektherapie?
Hoeveel vragen moet je formuleren?
Uit hoeveel vragen je interview moet bestaan, is afhankelijk van het doel van het interview en hoeveel tijd je hiervoor hebt. Je wil natuurlijk wel dat alle vragen beantwoord worden.
Open vragen
Als je voornamelijk open vragen stelt of vragen naar meningen en bijvoorbeeld een half uur tot een uur de tijd hebt, kun je als richtlijn aanhouden om in een semigestructureerd interview ongeveer 10 tot 20 open vragen te stellen inclusief doorvraag-vragen.
In een gestructureerd interview van een half uur kun je ook aanhouden om 10 tot 20 open vragen te stellen. Voeg vragen toe als je denkt hiermee niet voldoende informatie te verzamelen om antwoord te geven op je onderzoeksvraag.
Gesloten vragen
Wanneer je vooral gesloten vragen stelt, zoals meerkeuzevragen of ja/nee-vragen, of simpele vragen naar feiten kun je in een half uur gemakkelijk 20 tot 30 gesloten vragen stellen. Stel echter liever niet te veel vragen, omdat je respondent hier mogelijk gefrustreerd door kan raken.
Volgorde van je topics en vragen
Je kunt de volgorde van je topics en vragen op verschillende manieren bepalen om te zorgen voor een logische opbouw en ervoor te zorgen dat je respondent geïnteresseerd blijft.
- Van makkelijke naar lastige vragen
- Per thema of in chronologische volgorde
- Eerst feitelijke vragen, dan meningsvragen en daarna waarom-vragen
- Van probleem tot oorzaak en gevolg en mogelijke oplossingen
- Van de probleemstelling naar de methode, de resultaten en vervolgens de conclusie
Let op: Bij ongestructureerde en semigestructureerde interviews mag je uiteindelijk van deze volgorde afwijken.
Antwoorden verwerken in je scriptie
In je scriptie geef je in de inleiding aan dat je interviews hebt gehouden en bespreek je in je methoden wat voor interviews dat waren.
Zodra je de interviews hebt gehouden, getranscribeerd en gecodeerd, moet je de antwoorden verwerken in het resultatenhoofdstuk van je scriptie. De transcripten neem je op in je bijlagen.
Ga goed na hoe je in jouw scriptie naar je interviews kunt verwijzen.
Voorbeeld vragenlijst voor (semi)gestructureerd interview
Doel van het onderzoek: Inzicht krijgen in discriminerende uitingen op de werkvloer op basis van huidskleur en mogelijkheden om deze discriminatie te stoppen.
Doel van het interview: Inzicht krijgen in de huidige situatie met betrekking tot discriminerende uitingen op basis van huidskleur bij bouwbedrijf Z
Interview met: Twee witte managers, vier witte werknemers en vier niet-witte werknemers van bedrijf Z
Soort vragen: Open en gesloten vragen
Volgorde van vragen: Per thema eerst feitelijke vragen, daarna meningsvragen en vervolgens hoe- en waarom-vragen
Vraag 1. Hoeveel werknemers heeft bedrijf Z?
Antwoord: ___ werknemers
Vraag 2. Hoeveel niet-witte werknemers zijn werkzaam bij bedrijf Z?
Antwoord: ___ werknemers
Vraag 3: Worden op de werkvloer bij bedrijf Z wel eens grappen op basis van huidskleur gemaakt?
Antwoord: Ja/nee
Vraag 4: Kunt u voorbeelden geven van dergelijke grappen?
Antwoord: ___
Vraag 5: Wat vindt u van deze grappen?
Antwoord: ___
Vraag 6: Hoe gedraagt u zich en hoe voelt u zich wanneer dergelijke grappen worden gemaakt?
Antwoord: ___
Vraag 7: Waarom?
Antwoord: ___
Vraag 8: Worden op de werkvloer bij bedrijf Z wel eens opmerkingen gemaakt over huidskleur, bijvoorbeeld over de zwarte piet-discussie?
Antwoord: Ja/nee
Vraag 9: Kunt u voorbeelden geven van dergelijke opmerkingen?
Antwoord: ___
Vraag 10: Wat vindt u van deze opmerkingen?
Antwoord: ___
Vraag 11: Hoe gedraagt u zich en hoe voelt u zich wanneer dergelijke opmerkingen worden gemaakt?
Antwoord: ___
Vraag 12: Waarom?
Antwoord: ___
Vraag 13: Hoe reageert het management op grappen en opmerkingen op basis van huidskleur?
Antwoord: ___
Vraag 14: Wat vindt u daarvan?
Antwoord: ___
Vraag 15: Hoe zou u graag zien dat gereageerd wordt wanneer grappen en opmerkingen gemaakt worden op basis van huidskleur?
Antwoord: ___
Vraag 16: Waarom?
Antwoord: ___
Vraag 17: Hoe denkt u dat uw collega’s denken over grappen en opmerkingen op basis van huidskleur?
Antwoord: ___
Vraag 18: Wilt u nog iets kwijt over grappen en opmerkingen op basis van huidskleur op de werkvloer?
Antwoord: ___
4 reacties
Nieke van de Griendt
12 oktober 2020 om 11:33hoi scibbr team!
heb veel aan jullie voor mijn scriptie, bedankt daarvoor! Het viel me wel op dat jullie in het voorbeeld van interviewvragen het woord blank gebruiken en wilde jullie erop attenderen dat het, in het licht van recente bewustwording, wellicht een goed idee is om dat te vervangen voor bijvoorbeeld wit ?
groetjes, Nieke
Leon Smits (Scribbr-team)
20 oktober 2020 om 14:00Hoi Nienke,
Fijn om te horen dat onze artikelen je helpen.
Goede opmerking! Ik ga het aanpassen.
Groetjes,
Leon
Danny Tessels
26 augustus 2020 om 14:25Beste Lou,
Ik doe op een middelbare school onderzoek naar maladaptief perfectionisme bij de leerlingen. Nu loop ik echter ergens tegenaan. Zo doe ik in mijn eerste deelvraag literatuuronderzoek naar de beschermende- en risicofactoren van dit fenomeen. In mijn vierde deelvraag wil ik, nadat in mijn derde is vastgesteld welke leerlingen hieraan lijden, graag achterhalen welke factoren de leerlingen zelf als van invloed zien op de ontwikkeling van hun maladaptieve perfectionisme. Ik weet nu echter niet hoe ik dit het beste aan kan pakken. Moet ik nu voor alle beschermende- en risicofactoren al ontwikkelde vragenlijsten op gaan zoeken, of mag ik zelf middels op de literatuur gebaseerde open en gesloten vragen gaan opstellen?
Groeten,
Danny
Leon Smits (Scribbr-team)
31 augustus 2020 om 14:56Hoi Danny,
Dat klinkt als een interessant onderzoek!
Het is zeker toegestaan om zelf vragen op te stellen, zeker als er geen of weinig bestaande vragenlijsten zijn.
Het is dan wel belangrijk dat je goed kunt onderbouwen waarom je de betreffende vragen stelt, maar aan de hand van je literatuuronderzoek moet dat goed lukken.
Stem dit ook even goed af met je begeleider!
Succes!
Groetjes,
Leon