Valide en betrouwbare interviewvragen formuleren | Voorbeelden

Voordat je interviews afneemt, moet je een topiclijst of vragenlijst opstellen die je helpt je onderzoeksdoel te bereiken. Voor semigestructureerde en gestructureerde interviews stel je een vragenlijst op en voor een ongestructureerd interview maak je alleen een topiclijst.

Met goed geformuleerde vragen verzamel je op gerichte wijze data en voorkom je dat je vragen suggestief zijn of dat je sociaal-wenselijke antwoorden krijgt. Zo draagt de goede voorbereiding bij aan de validiteit en betrouwbaarheid van je onderzoek.

Voorbereiding op de vragenlijst

Voordat je vragen formuleert, kun je het beste eerste bedenken:

• Welke onderzoeksvragen je wilt beantwoorden met je interview;
• Welke informatie je respondent je wel of niet kan verschaffen op basis van expertise, ervaring en eigen meningen;
• Welke sleutelwoorden je kunt gebruiken in de formulering van je vragen;
• Of je de respondent wilt aanspreken met u of jij.

Soorten vragen en vraagzinnen

Meestal stel je bij kwalitatief onderzoek open vragen en bij kwantitatief onderzoek gesloten vragen. Met open vragen bied je de respondent meer ruimte om dieper in te gaan op een onderwerp en bij gesloten vragen heeft de respondent beperkte antwoordmogelijkheden. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld meerkeuzevragen gebruiken.

Deze vragen kunnen worden opgedeeld in feitelijke vragen, meningsvragen, waarom- en hoe-vragen en controlevragen. De waarom- en hoe-vragen kunnen alleen open vragen zijn en gebruik je meestal in een semigestructureerd interview als je doorvraagt op het antwoord van je respondent.

Controlevragen stel je om na te gaan of je respondent de vragen begrepen heeft. Deze vragen kun je gebruiken in ongestructureerde en semigestructureerde interviews of op het eind van een gestructureerd interview. Dit soort vragen verhogen de validiteit van je onderzoek.

Voorbeelden open en gesloten vragen

Gesloten vragen kunnen met ja of nee worden beantwoord, terwijl je open vragen op heel veel manieren kunt beantwoorden

Validiteit en betrouwbaarheid waarborgen met je vragen

Als je voor interviews kiest, is het van belang dat je met deze onderzoeksmethode de validiteit en betrouwbaarheid van je onderzoek waarborgt.

Dit doe je door duidelijke en begrijpelijke vragen te stellen, sociaal-wenselijke antwoorden te voorkomen, suggestieve vragen te vermijden, en door je vragen te baseren op jouw specifieke probleemstelling en literatuuronderzoek.

Het is verstandig om je vragen voorafgaand aan de daadwerkelijke interviews vast een keer voor te leggen aan iemand anders (pilot-ronde), om eventuele onduidelijkheden en dubbelzinnigheden op tijd te verhelpen.

Duidelijke en begrijpelijke vragen formuleren

Voor alle soorten interviewvragen geldt dat ze duidelijk moeten zijn. Hoe duidelijker en begrijpelijker een vraag, hoe betrouwbaarder het antwoord. Als je je aan de volgende regels houdt, wordt jouw vraag zo duidelijk mogelijk:

• Formuleer je vraag zo kort en bondig mogelijk
• Maak je vraag zo concreet en specifiek mogelijk
  • Vermijd te theoretische vragen
  • Vermijd te vage vragen
• Stel maar één vraag in een vraagzin

Sociaal-wenselijke antwoorden vermijden

Als je interviews afneemt, bestaat er altijd een risico dat respondenten sociaal-wenselijke antwoorden geven. Dit zijn antwoorden die respondenten verwachten te moeten geven, bijvoorbeeld om een beter beeld van zichzelf te schetsen of uit angst voor de gevolgen van een eerlijk antwoord. Dit doen respondenten al snel wanneer het gaat om:

• hun intellectuele of sociale vaardigheden;
• intolerantie of discriminatie;
• gezondheidsproblemen en leefstijlgewoontes;
• eigen inkomen, werkhouding en verdiensten;
• andere gevoelige of gênante onderwerpen.

Om dit soort antwoorden te voorkomen, moet je ten eerste rekening houden met omgevingsfactoren. Het is bijvoorbeeld niet ideaal om medewerkers vragen te stellen over het management, terwijl de leidinggevende in dezelfde ruimte aanwezig is.

Ten tweede kun je je vragen zo formuleren dat respondenten minder snel geneigd zijn om sociaal-wenselijke antwoorden te geven. Dit doe je door zo concreet mogelijke vragen te stellen. Hoe concreter je vraag is, hoe waarschijnlijker het is, dat je een concreet en eerlijk antwoord krijgt.

Suggestieve vragen voorkomen

Suggestieve vragen zijn vragen waarmee je al aanstuurt op een bepaald antwoord, waar een oordeel in doorklinkt en waarmee je als het ware de woorden in iemands mond legt.

Je kunt dergelijke vragen voorkomen door na te gaan of in je vragen een eigen oordeel doorschemert, bijvoorbeeld wanneer je subjectieve woorden als “goed” en “fout” gebruikt of vraagt of iemand “ook” iets vindt.

Vragen opstellen op basis van literatuuronderzoek

Baseer je sleutelwoorden en vragen op literatuuronderzoek, zodat je daadwerkelijk onderzoekt wat je wilt onderzoeken. In de literatuur is meestal al behandeld welke deelonderwerpen of problemen een rol spelen bij het specifieke onderwerp waarover jij met je interviews meer informatie wilt verkrijgen.

Ook zijn in de literatuur vaak mogelijke oorzaken en gevolgen beschreven, waarmee je rekening kunt houden in je vraagstellingen. Op basis van deze informatie kun je gerichter vragen stellen.

Hoeveel vragen moet je formuleren?

Uit hoeveel vragen je interview moet bestaan, is afhankelijk van het doel van het interview en hoeveel tijd je hiervoor hebt. Je wilt natuurlijk wel dat alle vragen beantwoord worden.

Open vragen

Als je voornamelijk open vragen stelt of om meningen vraagt en bijvoorbeeld een half uur tot een uur de tijd hebt, kun je als richtlijn aanhouden om in een semigestructureerd interview ongeveer 10 tot 20 open vragen te stellen inclusief doorvraag-vragen.

In een gestructureerd interview van een half uur kun je ook aanhouden om 10 tot 20 open vragen te stellen. Voeg vragen toe als je denkt hiermee niet voldoende informatie te verzamelen om antwoord te geven op je onderzoeksvraag.

Gesloten vragen

Wanneer je vooral gesloten vragen stelt, zoals meerkeuzevragen of ja/nee-vragen, of simpele vragen over feiten stelt, kun je in een half uur gemakkelijk 20 tot 30 gesloten vragen stellen. Stel echter liever niet te veel vragen, omdat je respondent hier mogelijk gefrustreerd door kan raken.

Volgorde van je topics en vragen

Je kunt de volgorde van je topics en vragen op verschillende manieren bepalen. Het doel is om een logische opbouw te creëren en om ervoor te zorgen dat je respondent geïnteresseerd blijft.

• Van makkelijke naar lastige vragen;
• Per thema of in chronologische volgorde;
• Eerst feitelijke vragen, dan meningsvragen en daarna waarom-vragen;
• Van probleem tot oorzaak en van gevolg tot mogelijke oplossingen;
• Van de probleemstelling naar de methode, naar de resultaten en vervolgens de conclusie.

Let op: Bij ongestructureerde en semigestructureerde interviews mag je uiteindelijk van deze volgorde afwijken.

Antwoorden verwerken in je scriptie

In je scriptie geef je in de inleiding aan dat je interviews hebt afgenomen en bespreek je in je methodesectie voor welk type interviews je hebt gekozen (en waarom).

Zodra je de interviews hebt afgenomen, getranscribeerd en gecodeerd, verwerk je de antwoorden in het resultatenhoofdstuk van je scriptie. De transcripten neem je op in je bijlagen.

Ga goed na hoe je in jouw scriptie naar je interviews kunt verwijzen.

Voorbeeld vragenlijst voor (semi)gestructureerd interview

Veelgestelde vragen

Wat is theoretische saturatie?

Theoretische saturatie ontstaat als de antwoorden op interview- of enquêtevragen je geen nieuwe informatie meer opleveren. Als dit gebeurt, heb je voldoende personen geïnterviewd of geënquêteerd om valide uitspraken te kunnen doen op basis van je onderzoek.

Waarvan is de validiteit van een interview afhankelijk?

De validiteit van een interview is onder andere afhankelijk van het type interview. Daarnaast hangt de validiteit af van hoe je je interview vormgeeft en uitvoert. Zo is het belangrijk om valide interviewvragen te formuleren.

Wat is een topiclijst en voor welke interviews wordt deze gebruikt?

Een topiclijst (topic list) is een lijst van alle onderwerpen die je tijdens je interviews wilt behandelen. Het is handig om deze alvast in een logische volgorde te zetten, maar tijdens het interview mag je afwijken van de bedachte structuur.

Een topiclijst wordt als houvast gebruikt tijdens semigestructureerde en ongestructureerde interviews. Voor een gestructureerd interview gebruik je een vragenlijst.