Een introductie tot inhoudsanalyse (content analysis)

Inhoudsanalyse (content analysis) is een onderzoeksmethode die wordt gebruikt om patronen in bewaarde communicatie te vinden. Een inhoudsanalyse of content-analyse bestaat uit de systematische analyse van een reeks teksten, die geschreven, gesproken of visueel kunnen zijn.

• Boeken, kranten en tijdschriften
• Toespraken en interviews
• Online content en socialemediaberichten
• Foto’s en films

Een inhoudsanalyse kan zowel kwantitatief (gericht op tellen en meten) als kwalitatief (gericht op interpreteren en begrijpen) van aard zijn. In beide gevallen categoriseer of “codeer” je woorden, thema’s en concepten in de teksten, om ze vervolgens te analyseren.

Waarvoor wordt een inhoudsanalyse gebruikt?

Onderzoekers gebruiken inhoudsanalyses om meer te weten te komen over het doel, de boodschap en het effect van communicatie. Ze willen ook vaak conclusies trekken over de maker van de tekst en het (beoogde) publiek.

Inhoudsanalyses kunnen worden gebruikt om de aanwezigheid van bepaalde woorden, uitdrukkingen, onderwerpen of concepten in een reeks historische of moderne teksten te kwantificeren.

Daarnaast kan een inhoudsanalyse worden gebruikt om kwalitatieve conclusies te trekken door de betekenis van en de semantische relatie tussen woorden en concepten te analyseren.

Aangezien inhoudsanalyses kunnen worden toegepast op veel soorten teksten, wordt dit type analyse ingezet voor veel stromingen (zoals marketing, mediastudies, antropologie, cognitieve wetenschappen, psychologie en sociaalwetenschappelijke disciplines).

Deze onderzoeken kunnen verschillende doelstellingen hebben:

• Samenhang en patronen vinden in de manier waarop concepten worden gecommuniceerd.
• De intenties van een individu, groep of instelling begrijpen.
• Propaganda en vooroordelen in communicatie herkennen.
• De gevolgen van communicatie analyseren, zoals de reacties van het publiek.

Voordelen van een inhoudsanalyse

• Ongestoorde dataverzameling

Je kunt teksten en interacties analyseren zonder directe betrokkenheid van anderen (zoals de sprekers of ontvangers), dus je aanwezigheid als onderzoeker heeft geen invloed op de resultaten.

• Transparant, repliceerbaar en reproduceerbaar

Als de analyse van goede kwaliteit is, wordt een systematische procedure gevolgd die makkelijk kan worden gerepliceerd of gereproduceerd door andere onderzoekers. Dit draagt bij aan de betrouwbaarheid van de resultaten.

• Flexibel en goedkoop

Je kunt de analyse uitvoeren op elk moment en op iedere locatie. Bovendien is het onderzoek meestal niet duur, mits je toegang hebt tot de juiste bronnen (bijvoorbeeld een database).

Nadelen van een inhoudsanalyse

• Oppervlakkig

Als je je richt op geïsoleerde woorden of zinsdelen, kan de analyse soms wat oppervlakkig zijn, omdat je geen rekening houdt met context, nuance en dubbelzinnige betekenissen.

• Subjectief

Een inhoudsanalyse gaat bijna altijd gepaard met een zekere mate van subjectiviteit, waardoor de betrouwbaarheid en validiteit van de resultaten negatief wordt beïnvloed.

• Tijdrovend

Het handmatig coderen van grote hoeveelheden tekst is zeer tijdrovend en het kan moeilijk zijn om dit proces te automatiseren.

Hoe voer je een inhoudsanalyse uit?

Een goede inhoudsanalyse begint met een duidelijke onderzoeksvraag.

Daarna volg je deze vijf stappen.

1. Selecteer de teksten die je wilt analyseren

Selecteer op basis van je onderzoeksvraag de teksten die je gaat analyseren. Hierbij moet je keuzes maken met betrekking tot:

• Het medium (zoals kranten, toespraken of websites) en genre (zoals opiniestukken, politieke campagnetoespraken of marketingteksten).
• De inclusiecriteria (bijvoorbeeld krantenartikelen waarin een bepaald evenement wordt genoemd, toespraken van een bepaalde politicus of websites die een specifiek product verkopen).
• De afbakening in termen van datumbereik, locatie, et cetera.

Als maar een klein aantal teksten aan je criteria voldoet, kun je ze allemaal analyseren. Als heel veel teksten geschikt zijn, kun je voor een steekproef kiezen.

2. Definieer de onderzoekseenheden en -categorieën

Vervolgens moet je bepalen op welk niveau je de gekozen teksten gaat analyseren. Dit betekent dat je keuzes moet maken met betrekking tot:

• De meeteenheid of onderzoekseenheid voor het coderen. Zo kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om de frequentie van individuele woorden en zinsdelen te analyseren, maar het is ook mogelijk om te kijken naar de eigenschappen van de mensen die de tekst geschreven hebben, de kenmerken van de mensen die aan bod komen in de tekst, of de aanwezigheid en positionering van afbeeldingen.

• De categorieën die je gebruikt om te coderen. Categorieën kunnen de vorm hebben van objectieve eigenschappen (zoals vrouw, tussen de 40 en 50 jaar oud, advocate, moeder), maar ook meer conceptueel of abstract van aard zijn (zoals loyaal, corrupt, conservatief, familiemens).

3. Ontwikkel een protocol regels om te coderen

Coderen draait om het groeperen en categoriseren van de eenheden. Vooral met meer conceptuele categorieën (zoals loyaal of betrouwbaar) is het belangrijk om een protocol met duidelijke regels op te stellen, zodat je kunt vastleggen wat wel en niet wordt opgenomen in een categorie. Zo zorg je ervoor dat alle teksten op dezelfde manier worden gecodeerd.

Het protocol is vooral belangrijk als meerdere onderzoekers bij de analyse betrokken zijn, maar ook als je zelf alle tekst codeert draagt een protocol bij aan de transparantie, repliceerbaarheid en betrouwbaarheid van je onderzoek.

4. Codeer de teksten op basis van het protocol

Je doorloopt iedere tekst en noteert alle relevante gegevens in de juiste categorieën. Dit kan handmatig worden gedaan of met behulp van computerprogramma’s, zoals QSR NVivo, Atlas.ti en Diction. Computerprogramma’s kunnen het tellen en categoriseren van woorden en zinnen aanzienlijk versnellen.

5. Analyseer de resultaten en formuleer conclusies

Nadat je het coderen hebt afgerond, worden de verzamelde gegevens onderzocht om patronen vast te stellen. Zo kun je bijvoorbeeld statistische analyses uitvoeren om correlaties of trends aan te tonen. Je kunt ook een meer kwalitatieve beschouwing geven, waarbij je de betekenissen probeert te interpreteren. Ten slotte formuleer je conclusies over de maker van de tekst, de context en de doelgroep, zodat je je onderzoeksvraag kunt beantwoorden.

Wie helpt jou met nakijken?

Betrouwbare hulptroepen vinden is niet makkelijk...

• Familie
• Vrienden
• Studiegenoten
• Scribbr

We staan altijd voor je klaar

Veelgestelde vragen

Wat is een inhoudsanalyse (content analysis)?

Inhoudsanalyse (content analysis) is een onderzoeksmethode die wordt gebruikt om patronen in bewaarde communicatie te vinden. Een inhoudsanalyse of content-analyse bestaat uit de systematische analyse van een reeks teksten, die geschreven, gesproken of visueel kunnen zijn.

Wat is het doel van een inhoudsanalyse (content analysis)?

Onderzoekers gebruiken een inhoudsanalyse (content analysis) om meer te weten te komen over het doel, de boodschap en het effect van communicatie. Ze willen ook vaak conclusies trekken over de maker van de tekst en het (beoogde) publiek.

Inhoudsanalyses kunnen worden gebruikt om de aanwezigheid van bepaalde woorden, uitdrukkingen, onderwerpen of concepten in een reeks historische of moderne teksten te kwantificeren.

Wat zijn de voor- en nadelen van een inhoudsanalyse?

De voordelen van een inhoudsanalyse (content analysis) zijn:

• Een ongestoorde dataverzameling (teksten analyseren zonder betrokkenheid van anderen).
• Een transparant, repliceerbaar en reproduceerbaar proces (de systematische procedure kan eenvoudig worden herhaald).
• Een flexibele en goedkope methode (je hebt weinig middelen nodig).

De nadelen van een inhoudsanalyse zijn:

• Risico op oppervlakkigheid (als je geen rekening houdt met context en nuances).
• Risico op subjectiviteit (met een negatieve invloed op de betrouwbaarheid en validiteit).
• Tijdrovend (zeker als je handmatig codeert).