Selecte Steekproef (Non-Probability Sampling) | Betekenis & Voorbeelden
Een selecte steekproef (non-probability sampling) is een steekproefmethode die gebruikmaakt van niet-willekeurige criteria zoals de beschikbaarheid, geografische nabijheid of expertise van de personen die je wilt onderzoeken om een onderzoeksvraag te beantwoorden.
Een selecte steekproef wordt gebruikt als de parameters van de populatie onbekend zijn of niet individueel kunnen worden vastgesteld. Bezoekers van een website waarvoor gebruikers geen account hoeven aan te maken, kunnen bijvoorbeeld deel uitmaken van een selecte steekproef.
Bij dit type steekproef is het risico op onderzoeksbias (met name sampling bias) groter dan bij een aselecte steekproef.
- Bij een selecte steekproef heeft elke eenheid in je doelpopulatie geen gelijke kans om in de steekproef te worden opgenomen. De steekproef wordt samengesteld op basis van andere overwegingen, zoals gemak of een specifiek kenmerk.
- Bij een aselecte steekproef heeft elke eenheid in je doelpopulatie juist wel een gelijke kans om geselecteerd te worden.
Selecte steekproefmethoden
Er zijn vijf selecte steekproefmethoden die veel voorkomen:
- Gemakssteekproef (convenience sampling)
- Quotumsteekproef (quota sampling)
- Vrijwillige steekproef (voluntary sampling)
- Sneeuwbalsteekproef (snowball sampling)
- Doelgerichte steekproef (purposive sampling)
Gemakssteekproef (convenience sampling)
Een gemakssteekproef (convenience sampling) wordt voornamelijk gekozen vanwege het gemak voor de onderzoeker.
Dit gemak kan bijvoorbeeld zijn:
- Gemakkelijke toegang tot de populatie
- Geografische nabijheid
- Bestaande contacten binnen de doelpopulatie
Gemakssteekproeven worden soms ook “toevallige steekproeven” genoemd omdat participanten voor de steekproef kunnen worden geselecteerd omdat ze toevallig in de buurt zijn als de onderzoeker de dataverzameling uitvoert.
Quotumsteekproef (quota sampling)
Bij een quotumsteekproef (ook quota sampling genoemd) selecteer je een vooraf een bepaald aantal of een percentage eenheden, een quotum genoemd. Je quotum moet bestaan uit subgroepen met bepaalde kenmerken (e.g., personen, specifieke gevallen of organisaties) en moet op een niet-willekeurige manier worden geselecteerd.
Je subgroepen, strata genoemd, moeten elkaar uitsluiten. Je kunt bijvoorbeeld een schatting maken gebaseerd op eerdere studies of op andere al bestaande data. Dit helpt je om te bepalen hoeveel eenheden uit elke subgroep moeten worden gekozen. In de dataverzamelingsfase blijf je eenheden werven totdat je je quotum hebt bereikt.
Er zijn twee soorten quotumsteekproeven:
- Een proportionele quotumsteekproef wordt gebruikt als de omvang van de populatie bekend is. Op basis van de populatiegrootte kan dan worden bepaald hoeveel respondenten je in je steekproef moet opnemen om representatief te zijn voor je populatie.
Je besluit een steekproef van 100 werknemers te trekken. Voor je steekproef zou je bij 60 automobilisten en 40 treinreizigers een enquête moeten afnemen om de verhouding in het bedrijf representatief weer te geven.
- Een niet-proportionele quotumsteekproef wordt gebruikt als de omvang van de populatie onbekend is. Hier moet je zelf bepalen wat het quotum is van de respondenten die je opneemt in je steekproef.
Je kunt besluiten, op basis van relevantie voor je onderzoeksonderwerp, een steekproef van 100 mensen te trekken, waaronder een quotum van 50 mensen onder de 40 jaar en 50 mensen boven de 40 jaar. Zo krijg je het perspectief van beide leeftijdsgroepen.
Een quotumsteekproef kan op het eerste gezicht erg overeen lijken te komen met een gestratificeerde steekproef, waarbij je je populatie verdeelt in subgroepen met een gemeenschappelijk kenmerk.
Het belangrijkste verschil is dat je bij gestratificeerde steekproeftrekking een aselecte (willekeurige) steekproef trekt uit elke subgroep, terwijl de steekproefmethode bij een quotumsteekproeftrekking niet aselect is, maar meestal via een gemakssteekproef verloopt. In andere woorden: wie er in de quotumsteekproef wordt opgenomen, wordt bepaald door het subjectieve oordeel van de onderzoeker.
Je staat op een geschikte locatie, zoals een drukke winkelstraat, en selecteert willekeurig mensen om mee te praten die aan het leeftijdscriterium lijken te voldoen. Zodra je ze aanhoudt, moet je eerst bepalen of ze inderdaad voldoen aan de criteria (i.e., een huiseigenaar of huurder in de wijk tussen de 45 en 60 jaar oud).
De steekproeftrekking gaat door totdat de quota voor de subgroepen zijn geworven. Als benaderde personen niet willen deelnemen of niet aan één van de voorwaarden voldoen, worden zij vervangen door personen die wel aan de voorwaarden voldoen. Hierdoor verlaag je ook het risico op participatiebias.
Vrijwillige steekproef (voluntary sampling)
Vrijwillige steekproeven (ook wel zelfselectie of voluntary sampling genoemd) zijn gebaseerd op participanten die zich vrijwillig aanmelden voor je onderzoek. Dit is gebruikelijk voor steekproeven waarvoor mensen nodig zijn die aan specifieke criteria voldoen, zoals vaak het geval is bij medisch of psychologisch onderzoek.
Bij zelfselectie worden vrijwilligers meestal uitgenodigd om deel te nemen via advertenties waarin aan mensen die aan bepaalde eisen voldoen wordt gevraagd zich aan te melden. Vrijwilligers worden geworven totdat een vooraf bepaalde steekproefgrootte is bereikt.
Vrijwillige steekproeven bestaan uit twee stappen:
- Het publiceren of naar buiten brengen van je verzoek om specifieke participanten;
- De geschiktheid van elke participant controleren en deze uitnodigen of afwijzen.
Je poster bevat informatie over je studie en voldoet aan de ethische richtlijnen. Ook geeft deze aan wat voor soort deelnemers je nodig hebt. Je besluit je te richten op hardlopers die minstens 5 km kunnen hardlopen en geen voorafgaande training of ervaring met mindfulness hebben.
Niet alle mensen die zich aanmelden zullen daadwerkelijk in aanmerking komen voor je steekproef. De kans is groot dat veel aanmelders de informatie niet goed lezen of verkeerd begrijpen. Het is daarom van belang dat de geschiktheid van iedere participant apart wordt bepaald.
Sneeuwbalsteekproef (snowball sampling)
Sneeuwbalsteekproeven (snowball sampling) worden gebruikt als de populatie die je wilt onderzoeken moeilijk te bereiken is, of wanneer er geen bestaande databank of ander kader is om je aan participanten te helpen. Onderzoek naar sociaal gemarginaliseerde groepen zoals mensen die drugsverslaafd of dakloos zijn, of werken als sekswerker, maakt vaak gebruik van een sneeuwbalsteekproef.
Bij een sneeuwbalsteekproef begin je met het vinden van één persoon die bereid is mee te werken aan je onderzoek. Vervolgens vraag je deze persoon om je aan andere populatieleden voor te stellen.
Een andere mogelijkheid is het vinden van mensen die een bepaald product gebruiken of een bepaalde ervaring hebben. Je kunt dan ook gebruikmaken van netwerken van mensen om toegang te krijgen tot je doelgroep.
Ze nodigt je uit op een parkeerplaats die als tijdelijke huisvesting dient en biedt aan je rond te leiden. Ze brengt je vervolgens in contact met andere mensen uit de groep. Dit is hoe je een sneeuwbalsteekproef uitvoert.
Doelgerichte steekproef (purposive sampling)
Een doelgerichte steekproef is de verzamelnaam voor verschillende steekproefmethoden waarbij deelnemers bewust worden gekozen op grond van bepaalde kenmerken die zij bezitten. Dit wordt ook wel “beoordelingssteekproef” genoemd omdat het gebaseerd is op het oordeel van de onderzoeker om de eenheden (e.g., mensen, gevallen of organisaties) te selecteren.
Doelgerichte steekproeven of beoordelingssteekproeven zijn gebruikelijk in kwalitatieve onderzoeken en mixed-methods designs, vooral als specifieke kwesties met unieke gevallen worden onderzocht.
De bestudeerde steekproef is daarom niet representatief voor de populatie, maar voor bepaalde kwalitatieve en mixed-methods onderzoeken is dat geen probleem.
Veel voorkomende doelgerichte steekproefmethoden zijn:
- Steekproef met maximale variatie (heterogene steekproef)
- Steekproef met minimale variatie (homogene steekproef)
- Steekproef van typische gevallen
- Steekproef van extreme (of afwijkende) gevallen
- Steekproef van kritieke gevallen
- Steekproef van deskundigen (expert sampling)
Deze steekproefmethoden kunnen alleen of in combinatie met elkaar worden gebruikt.
Steekproef met maximale variatie (heterogene steekproef)
Het idee achter een steekproef met maximale variatie is een onderwerp vanuit alle mogelijke invalshoeken te bekijken om tot een beter begrip te komen. Deze steekproef staat ook bekend als een heterogene steekproef, waarbij participanten worden geselecteerd over een breed spectrum met betrekking tot het onderwerp van je studie.
Dit helpt om een breed scala aan perspectieven vast te leggen en gemeenschappelijke thema’s in de steekproef te identificeren.
Je trekt je een heterogene steekproef, inclusief studenten die slecht presteren, studenten die uitblinken en studenten die gemiddeld werken. Je werft en interviewt studenten totdat je een vooraf bepaald verzadigingspunt (saturatiepunt) hebt bereikt.
Steekproef met minimale variatie (homogene steekproef)
Een homogene steekproef is, in tegenstelling tot een heterogene steekproef, gericht op een het werven van participanten die kenmerken delen, zoals een groep mensen waarvan de leden vergelijkbaar zijn qua leeftijd, cultuur of baan.
Het idee hierachter is om je juist te focussen op dit gemeenschappelijke kenmerk en te onderzoeken hoe dit kenmerk verband houdt met het onderwerp dat je onderzoekt.
Steekproef van typische gevallen
Een steekproef van typische gevallen bestaat uit eenheden die als “typisch” voor een gemeenschap of fenomeen worden beschouwd. Een steekproef van typische gevallen stelt je in staat om een profiel te ontwikkelen van wat algemeen wordt beschouwd als “gemiddeld” of “normaal”.
Typische steekproeven worden vaak gebruikt als grote gemeenschappen of complexe problemen worden onderzocht. Op deze manier kun je in een relatief korte tijd inzicht krijgen, zelfs als je zelf niet weet wat er precies aan de hand is.
Voor fysiotherapeuten kan dit te maken hebben met het aantal jaar beroepservaring, opleidingsniveau, et cetera. Voor patiënten kunnen de criteria hun leeftijd zijn, of hoe vaak zij het afgelopen jaar de kliniek hebben bezocht. Door de twee typische gevallen met elkaar te vergelijken, kun je concluderen of de gemiddelde fysiotherapeut de expertise heeft die nodig is om aan de behoeften van de gemiddelde patiënt te voldoen.
Let hierbij op dat het doel van een steekproef van typische gevallen is om te beschrijven en illustreren wat typisch is aan degenen die niet vertrouwd zijn met de situatie. Het doel is niet om algemene uitspraken te doen over de ervaringen van alle participanten. In andere woorden, met typische steekproeven kun je steekproeven vergelijken en niet steekproeven veralgemeniseren tot populaties.
Steekproef van extreme (of afwijkende) gevallen
Een steekproef van extreme (of afwijkende) gevallen gebruikt extreme gevallen van een bepaald fenomeen (outliers). Dit kunnen opmerkelijke mislukkingen, successen of crises zijn, maar ook elke gebeurtenis, organisatie of persoon die de “uitzondering op de regel” lijkt te zijn. Steekproeven van extreme gevallen worden meestal gebruikt als onderzoekers richtlijnen voor beste praktijken willen ontwikkelen.
Steekproeven van extreme gevallen vinden gewoonlijk plaats in combinatie met andere steekproefmethoden. Het identificeren van extreme of afwijkende gevallen gebeurt meestal nadat een deel van de dataverzameling en -analyse al is voltooid.
Steekproef van kritieke gevallen
Een steekproef van kritieke gevallen wordt gebruikt als een enkel geval (of een klein aantal gevallen) kritisch of beslissend kan zijn voor de verklaring van het onderwerp dat je onderzoekt. Het wordt vaak gebruikt bij exploratief (verkennend) onderzoek of onderzoek met beperkte middelen.
Er zijn een paar aanwijzingen die kunnen helpen om te bepalen of een zaak al dan niet kritiek is, zoals:
- “Als het hier gebeurt, zal het overal gebeuren”
- “Als die groep problemen heeft, dan hebben alle groepen problemen”
Het is van belang dat al je gevallen aan deze criteria voldoen voordat je verder gaat met deze steekproefmethode.
In andere woorden, je kritieke gevallen kunnen ofwel mensen zijn met relevante expertise ofwel mensen die juist geen relevante expertise hebben.
Steekproef van deskundigen (expert sampling)
Een steekproef van deskundigen (expert sampling) houdt in dat je een steekproef selecteert op basis van aantoonbare ervaring, kennis of expertise van de participanten. Deze deskundigheid kan een goede manier zijn om een gebrek aan observationeel bewijs te compenseren of om informatie te verzamelen tijdens de verkennende fase van je onderzoek.
Ook kan je onderzoek juist gericht zijn op personen die precies deze expertise bezitten, vergelijkbaar met etnografisch onderzoek.
Voorbeelden van selecte steekproeftrekking
Er zijn een paar methoden die je kunt gebruiken om een selecte steekproef te trekken, zoals:
Sociale media
Stel dat je onderzoek doet naar de beweegredenen van digital nomads (jonge professionals die uitsluitend in een online omgeving werken). Je bent benieuwd wat hen ertoe aanzet om deze levensstijl te kiezen.
Aangezien je doelgroep zich over de hele wereld bevindt, is het duidelijk niet haalbaar om je onderzoek in het echt uit te voeren. In plaats daarvan besluit je sociale media te gebruiken en je deelnemers te werven aan de hand van een sneeuwbalsteekproef.
Je begint met het identificeren van websites die zich richten op digital nomads, zoals Facebook groepen, blogs of freelance vacaturesites. Je vraagt de beheerders toestemming om een oproep voor participanten te plaatsen met informatie over je onderzoek waarin je de lezers ook aanmoedigt de oproep te delen binnen hun netwerk.
River sampling
Je maakt deel uit van een onderzoeksgroep die onderzoek doet naar online gedrag en cyberpesten, met name onder gebruikers van 15 tot 30 jaar uit je provincie. Je verzamelt data op twee manieren met behulp van een online enquête.
Ten eerste plaats je een link naar je enquête in een online nieuwsartikel over cyberhaat dat door lokale media wordt gepubliceerd. Ten tweede maak je een advertentiecampagne via sociale media met de link naar je enquête, gericht op gebruikers van 15 tot 30 jaar uit je provincie. Om gebruikers aan te moedigen om aan je onderzoek deel te nemen, wordt in alle advertenties een loting met prijzen aangekondigd. De enquête en campagne zijn even lang actief.
Deze twee methoden van dataverzameling zijn voorbeelden van river sampling. De naam verwijst naar het idee van onderzoekers die in de verkeersstroom van een website duiken en een deel van de voorbijdrijvende gebruikers opvangen.
Straatonderzoek
Je bent geïnteresseerd in het kennisniveau over de symptomen van een hartinfarct onder de algemene bevolking.
Een week lang sta je in een winkelcentrum en houd je voorbijgangers aan met de vraag of zij bereid zijn deel te nemen aan je onderzoek. Om te proberen een zo breed mogelijke groep respondenten te includeren, interview je van maandag tot vrijdag tijdens de werkuren een gelijk aantal mensen.
Voordelen van een selecte steekproef
Het is belangrijk om de voor- en nadelen van een selecte steekproef te kennen, omdat deze je kunnen helpen te beslissen of dit de juiste steekproefmethode is voor je onderzoeksopzet.
Selecte steekproeven hebben drie belangrijke voordelen.
Geen steekproefkader nodig
Voor een selecte steekproef heb je geen steekproefkader nodig, waardoor je participanten vaak direct beschikbaar zijn. Een selecte steekproef kan daarom makkelijker en sneller worden uitgevoerd.
Focus op specifieke doelgroep
Met een selecte steekproef kun je je richten op een specifieke doelgroep binnen je populatie. Bij bepaalde soorten onderzoek is het van cruciaal belang dat bepaalde eenheden in je steekproef worden opgenomen. Bij veel medisch onderzoek wordt bijvoorbeeld uitgegaan van mensen met een specifiek gezondheidsprobleem.
Mogelijkheid tot andere soort generalisaties
Hoewel het niet mogelijk is om statistische conclusies te trekken op basis van een selecte steekproef uit je populatie, kunnen selecte steekproefmethoden onderzoekers wel de nodige data verschaffen om andere soorten generalisaties te maken over de onderzochte steekproef.
Nadelen van een selecte steekproef
De keuze van een selecte steekproef brengt ook een aantal uitdagingen met zich mee.
Conclusies zijn niet representatief en generaliseerbaar
Het is zeer onwaarschijnlijk dat selecte steekproeven representatief zijn voor de onderzochte populatie. Dit ondermijnt de generaliseerbaarheid en validiteit van je resultaten.
Risico op onderzoeksbias
Selecte steekproeven lopen het risico op verschillende soorten onderzoeksbias:
- Aangezien sommige eenheden in de populatie geen kans hebben om in de steekproef te worden opgenomen, bestaat een risico op undercoverage bias.
- Aangezien de selectie van de participanten in de steekproef vaak gebaseerd is op gemakkelijke toegang, is ook steekproefbias een veelvoorkomend probleem.
- Hoewel het subjectieve oordeel van de onderzoeker over de samenstelling van de steekproef een voordeel kan zijn, verhoogt het ook het risico op onderzoekersbias.
Je kunt de keuze voor een selecte steekproef verantwoorden in de methodesectie van je onderzoek. Leg hierin met name uit hoe je steekproef zou verschillen van een steekproef die willekeurig is geselecteerd en vermeld eventuele participanten die in je steekproef zouden kunnen worden uitgesloten of ondervertegenwoordigd. Ga ook in op de nadelen van de selecte steekproef in de discussiesectie.
Aselecte vs selecte steekproef
Steekproefmethoden kunnen grofweg in twee soorten worden onderverdeeld:
- Aselecte steekproef: Deze willekeurige steekproef wordt op zo’n manier getrokken dat elke eenheid in de populatie een gelijke kans op selectie heeft.
- Selecte steekproef: Bij deze niet-willekeurige steekproef worden de eenheden in je steekproef geselecteerd met andere overwegingen in gedachten, zoals gemak of geografische nabijheid.
- De minimale steekproefgrootte voor deze populatie is gelijk aan 315 studenten. Je gebruikt de inschrijvingslijst van studenten als steekproefkader, en met behulp van een random number generator trek je een enkelvoudige aselecte steekproef.
- Je hebt weinig tijd om aan de dataverzameling te besteden. Daarom kies je ervoor alle studenten die een bepaald vak volgen te vragen om deel te nemen aan je onderzoek. Dit is een selecte steekproef.
Veelgestelde vragen
- Wat is een steekproefmethode?
-
Als je populatie groot is, geografisch verspreid is of moeilijk te bereiken is, is het noodzakelijk om een steekproefmethode te gebruiken om eenheden te selecteren voor je steekproef.
Zo kun je informatie verzamelen uit een kleiner deel van de populatie (de steekproef) en nauwkeurige uitspraken doen met behulp van een statistische analyse.
Er zijn een aantal methoden voor een aselecte steekproef:
- Enkelvoudige aselecte steekproef
- Gestratificeerde steekproef
- Systematische steekproef
- Geclusterde steekproef
- Getrapte steekproef
Ook zijn er enkele methoden voor een selecte steekproef:
- Gemakssteekproef
- Quotumsteekproef
- Sneeuwbalsteekproef
- Wat is een steekproefkader?
-
Een steekproefkader (sampling frame) is een lijst van elk lid van de populatie. Het is belangrijk dat het steekproefkader zo volledig mogelijk is, zodat je steekproef een nauwkeurige afspiegeling vormt van je populatie.
- Waarom gebruik je een steekproef?
-
Om de volgende redenen kun je een steekproef gebruiken:
- als de omvang van de populatie te groot is om alle elementen te meten
- als snelheid gewenst is, waardoor niet de hele populatie onderzocht kan worden
- als het te kostbaar is om een groot aantal metingen uit te voeren
Deze drie redenen gelden eigenlijk altijd voor een scriptie, tenzij de onderzoekspopulatie heel klein is. Je steekproef dient ertoe geldende uitspraken te doen over de gehele onderzoeksgroep (aselecte steekproef) of de selectie die je hebt gemaakt (selecte steekproef).
Citeer dit Scribbr-artikel
Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.
Scharwächter, V. (2023, 20 januari). Selecte Steekproef (Non-Probability Sampling) | Betekenis & Voorbeelden. Scribbr. Geraadpleegd op 22 april 2024, van https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/selecte-steekproef/
