Systematische steekproeven (systematic sampling) | Voorbeelden

Een systematische steekproef behoort tot de aselecte steekproefmethoden, waarbij onderzoekers systematisch leden van de populatie selecteren op basis van een vooraf bepaald interval. Zo kies je bijvoorbeeld ieder tiende lid van een steekproef.

Als de volgorde van participanten in de populatie willekeurig of semi-willekeurig is (bijvoorbeeld alfabetisch), kun je met deze methode een representatieve steekproef trekken om conclusies over de populatie te formuleren.

Wanneer gebruik je een systematische steekproef?

Een systematische steekproef gaat gepaard met veel voordelen van aselecte steekproefmethoden, maar is makkelijker uit te voeren dan de meeste andere aselecte methoden.

Je kunt een systematische steekproef gebruiken als je een lijst hebt van de gehele populatie, zoals bij een enkelvoudige aselecte steekproef, maar deze methode kun je ook gebruiken als je van tevoren geen lijst hebt van de volledige populatie.

Volgorde in de populatie

Als je een systematische steekproef trekt met een lijst van de populatie, is het essentieel om de volgorde waarin de leden van je populatie aan bod komen op de lijst goed te bekijken.

Als de leden van de populatie in oplopende of aflopende volgorde vermeld staan, kun je met een systematische steekproefmethode voor een redelijk representatieve steekproef zorgen, omdat deze participanten zal bevatten uit alle delen van de populatie (begin, midden en eind).

Stel dat je een steekproef trekt door systematisch mensen te kiezen van een lijst waarbij de participanten op volgorde van jong naar oud staan. Bij een systematische steekproef zal je steekproef uit kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen bestaan (het hele spectrum wordt bij je onderzoek betrokken). Als je in plaats daarvan een enkelvoudige aselecte steekproef trekt, kan het ook voorkomen dat je alleen jongere of alleen oudere personen selecteert.

Je kunt geen systematische steekproef gebruiken als je populatie cyclisch of periodiek is geordend, omdat je op die manier niet kunt garanderen dat je steekproef representatief is.

Systematische steekproef zonder lijst van de populatie

Je kunt een systematische steekproef gebruiken om het willekeurige karakter van een enkelvoudige aselecte steekproef na te bootsen, ook als je geen toegang hebt tot een volledige lijst van de populatie.

Stap 1: Definieer de populatie

Net als bij andere steekproefmethoden, moet je beslissen welke populatie je wilt onderzoeken.

Bij systematische steekproeven kun je op twee manieren data verzamelen:

• Je kunt je steekproef van tevoren samenstellen op basis van een lijst en vervolgens de geselecteerde participanten benaderen om de gegevens te verzamelen (bijvoorbeeld iedere tiende klant van een lijst met al je klanten).

• Je kunt bij gebrek aan een lijst ieder zoveelste lid van je doelgroep benaderen om te vragen of ze willen deelnemen aan je onderzoek (bijvoorbeeld iedere tiende klant die tijdens je onderzoek je winkel betreedt).

Steekproef met behulp van een lijst

Zorg ervoor dat je lijst de volledige populatie bevat en dat de leden van je populatie niet in een periodieke of cyclische volgorde staan. In het ideale geval is de volgorde op de lijst (semi-)willekeurig, zodat je het willekeurige karakter van aselecte steekproefmethoden nabootst. Dit verhoogt de validiteit van je resultaten.

Ter plekke een steekproef samenstellen

Als je vooraf geen toegang hebt tot een lijst, maar je wel in staat bent om de populatie fysiek te observeren, kun je op het moment van de dataverzameling ook een systematische steekproef gebruiken om participanten te selecteren.

Zorg er in dat geval voor dat je met de timing en locatie van de steekproef de volledige populatie de kans geeft om deel te nemen, om een vertekening (research bias) in de resultaten te voorkomen.

Stap 2: Bepaal de steekproefgrootte

Voordat je het steekproefinterval (sampling interval) kiest waarmee je mensen selecteert, moet je eerst de benodigde steekproefgrootte bepalen. Dit kun je op verschillende manieren doen, maar het is het makkelijkste om een steekproefcalculator te gebruiken. Hiervoor heb je de volgende gegevens nodig:

• De gewenste foutmarge
• Het gewenste betrouwbaarheidsniveau
• Een schatting van de populatiegrootte
• Een schatting van de standaarddeviatie voor variabelen die je gaat meten

Stap 3: Bepaal het interval (k)

Als de steekproefgrootte bekend is, kun je het interval (k) berekenen door de geschatte populatieomvang te delen door de steekproefomvang.

Stap 4: Selecteer participanten en verzamel data

Als je al een lijst van de populatie hebt, kies je willekeurig een startpunt op de lijst en selecteer je daarna elk zoveelste lid van de populatie om in de steekproef op te nemen.

Als je geen lijst hebt, kies je ieder zoveelste lid van de populatie voor je steekproef, terwijl je de dataverzameling al gestart bent. Als je op straat een onderzoek uitvoert, kies je bijvoorbeeld iedere tiende persoon die langsloopt.

Net als bij enkelvoudige aselecte steekproeven moet je proberen ervoor te zorgen dat iedere persoon die je hebt geselecteerd voor de steekproef daadwerkelijk deelneemt aan het onderzoek (dus dat mensen geen nee zeggen). Als degenen die niet willen meedoen hiervoor een specifieke reden hebben die verband houdt met de variabelen waarvoor je informatie verzamelt, kan dit de resultaten vertekenen.

Veelgestelde vragen

Wat is een systematische steekproef (systematic sampling)?

Een systematische steekproef (systematic sampling) is een aselecte steekproefmethode waarbij onderzoekers leden van de populatie selecteren op basis van een regelmatig interval. Zo kunnen ze bijvoorbeeld iedere 20e persoon op een lijst van de populatie selecteren.

Als de volgorde van participanten op de lijst willekeurig is, kun je hiermee het willekeurige karakter van een enkelvoudige aselecte steekproef nabootsen. Dit draagt bij aan de validiteit van je resultaten.

Wat is een enkelvoudige aselecte steekproef (simple random sampling)?

Een enkelvoudige aselecte steekproef (simple random sampling) is de eenvoudigste versie van een aselecte steekproef. De onderzoeker kiest willekeurig participanten uit een populatie om een steekproef te vormen. Ieder lid van de populatie heeft een even grote kans om in de steekproef te belanden. Vervolgens vindt de dataverzameling plaats.

Je kunt bijvoorbeeld willekeurig participanten kiezen door een random number generator te gebruiken.

Wat is een sampling bias?

Een sampling bias treedt op als bepaalde individuen uit een populatie een grotere kans hebben om in de steekproef te worden opgenomen dan andere individuen uit die populatie.