Mediërende & Modererende Variabelen | Verschil & Voorbeelden
Een mediërende variabele (ook mediatievariabele of mediatorvariabele genoemd) verklaart op welke manier twee variabelen gerelateerd zijn, terwijl een modererende variabele (ook moderatievariabele of moderatorvariabele genoemd) de sterkte en richting van die relatie beïnvloedt.
Door deze extra variabelen op te nemen in je onderzoek, kijk je verder dan de simpele relatie tussen twee variabelen, zodat je een vollediger beeld krijgt van de werkelijke situatie. Het is vooral van belang om deze variabelen te bestuderen als je complexe correlaties of causale verbanden onderzoekt.
Wat is het verschil tussen een mediator en moderator?
Je kunt een mediator zien als een tussenstap voor twee variabelen. Slaapkwaliteit (een onafhankelijke variabele) kan bijvoorbeeld van invloed zijn op academische prestaties (een afhankelijke variabele) via de mediërende variabele alertheid. Bij een mediërende relatie kun je een pijl trekken van een onafhankelijke variabele naar de mediator en vervolgens van de mediator naar de afhankelijke variabele.
Daarentegen beïnvloedt een moderator zelf de relatie tussen twee variabelen, waardoor de richting of kracht van het verband verandert. Zo kan iemands mentale gezondheid de relatie tussen slaapkwaliteit en academische prestaties beïnvloeden. De relatie kan bijvoorbeeld sterker zijn voor mensen die problemen ervaren met hun mentale gezondheid dan voor mensen die deze problemen niet ervaren.
In een modererende relatie kun je een pijl trekken van de moderator naar de relatie tussen een onafhankelijke en afhankelijke variabele.
Lees waarom zo veel studenten Scribbr inschakelen
Mediërende variabelen
Een mediërende variabele laat zien hoe of waarom een bepaalde onafhankelijke variabele invloed uitoefent op een afhankelijke variabele.
Een mediërende variabele:
- wordt veroorzaakt door een onafhankelijke variabele;
- beïnvloedt een afhankelijke variabele;
- zorgt voor een sterkere correlatie tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele.
Bij een mediatie-analyse kun je op statistische wijze toetsen of een variabele mediërend is door een lineaire regressieanalyse of ANOVA uit te voeren.
Bij een complete of volledige mediatie (full mediation) kan een mediërende variabele de relatie tussen een onafhankelijke en afhankelijke variabele volledig verklaren. Zonder de mediërende variabele in het conceptueel model is er geen relatie.
Bij een gedeeltelijke of partiële mediatie (partial mediation) bestaat er ook een statistische relatie tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele als je de mediërende variabele uit het conceptueel model verwijdert. De mediërende variabele kan de relatie slechts gedeeltelijk verklaren.
Voor dit onderzoek maak je gebruik van een beschrijvend of descriptief onderzoeksdesign. Je verzamelt eerst data voor alle variabelen en vervolgens voer je statistische analyses uit om te controleren of:
- sociaaleconomische status het opleidingsniveau van de ouders voorspelt;
- het opleidingsniveau van de ouders de leesvaardigheid van het kind voorspelt;
- de correlatie tussen sociaaleconomische status en de leesvaardigheid van kinderen sterker is als je in het model rekening houdt met het opleidingsniveau van de ouders.
Modererende variabelen
Een moderator beïnvloedt de sterkte, richting of aanwezigheid van een relatie tussen variabelen. Dit type variabele laat zien voor wie, wanneer of onder welke omstandigheden een relatie standhoudt.
Modererende variabelen helpen je om de externe validiteit van je onderzoek te bepalen door aan te tonen onder welke omstandigheden de relatie tussen variabelen geldt. Zo kan het gebruik van sociale media bijvoorbeeld de mate van eenzaamheid voorspellen, maar deze relatie blijkt sterker te zijn voor jongeren dan voor volwassenen. Leeftijd is hier dus een modererende variabele.
Moderatoren kunnen de volgende vorm hebben:
- Categorische variabelen, zoals etnicititeit, kleuren en religie.
- Kwantitatieve variabelen, zoals leeftijd, gewicht, lengte en inkomen.
- het aantal jaar werkervaring het salaris voorspelt, mits er wordt gecontroleerd voor relevante variabelen;
- de genderidentiteit de relatie tussen werkervaring en stress modereert.
Dit betekent dat de relatie tussen het aantal jaren ervaring en het salaris zou verschillen voor mannen, vrouwen en mensen met een andere genderidentiteit.
Om deze hypothese te toetsen, voer je een meervoudige regressieanalyse uit met de data voor werkervaring en salaris. Ook voeg je de variabele genderidentiteit toe aan het model. Je vergelijkt het significantieniveau van het model met en zonder genderidentiteit om te onderzoeken of genderidentiteit de relatie tussen werkervaring en salaris modereert.
Veelgestelde vragen
- Wat is het verschil tussen een mediërende en modererende variabele?
-
Een mediërende variabele verklaart het proces waardoor twee variabelen gerelateerd zijn, terwijl een modererende variabele de sterkte en richting van die relatie beïnvloedt.
- Wat is het verschil tussen een confounding en mediërende variabele?
-
Een storende variabele (confounding variabele) is een derde variabele die de relevante variabelen beïnvloedt, waardoor ze gerelateerd lijken terwijl ze dat niet zijn.
Een mediërende variabele verklaart daarentegen hoe twee variabelen gerelateerd zijn.
- Hoe maak je een experimenteel design?
-
Een experimenteel design bestaat uit een set procedures om relaties tussen variabelen te onderzoeken. Om een gecontroleerd experiment (randomized controlled trial, RCT) te ontwerpen, heb je het volgende nodig:
- Een toetsbare hypothese;
- Minstens één onafhankelijke variabele die je nauwkeurig kunt manipuleren;
- Minstens één afhankelijke variabele die je nauwkeurig kunt meten.
Als je het experiment ontwerpt, beslis je:
- Hoe je de variabele(n) manipuleert;
- Hoe je controleert voor mogelijke externe variabelen;
- Hoeveel participanten of gevallen je meeneemt in je onderzoek;
- Hoe je je participanten verdeelt over de experimentele condities
Het design van je experiment is essentieel voor de interne en externe validiteit van je resultaten.
Citeer dit Scribbr-artikel
Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.
Merkus, J. (2021, 13 augustus). Mediërende & Modererende Variabelen | Verschil & Voorbeelden. Scribbr. Geraadpleegd op 15 april 2024, van https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/medierende-modererende-variabelen/
