Überhaupt is een leenwoord uit het Duits dat “hoe dan ook”, “toch al”, “sowieso” of “in het geheel genomen” betekent.
Hoewel de umlaut op de “u” niet nodig is voor de uitspraak, is deze wel overgenomen uit het Duits. “Uberhaupt” zonder umlaut is dus geen toegestane spelling van het bijwoord überhaupt.
Voorbeelden: Überhaupt in een zin
Ik ben dan nog op vakantie, maar ik zou überhaupt niet naar het feest gaan.
Ik ben dan nog op vakantie, maar ik zou toch al niet naar het feest gaan.
Ik ben een vegetariër, dus ik eet überhaupt geen vlees.
Ik ben een vegetariër, dus ik eet hoe dan ook geen vlees.
Ik vind die stad überhaupt niet geschikt voor toeristen.
Ik vind die stad sowieso niet geschikt voor toeristen.
Überhaupt wordt meestal gebruikt in gesproken taal of informele geschreven taal. Het woord komt niet vaak voor in academische teksten, zoals scripties, omdat het een vage betekenis heeft en meestal als stopwoordje wordt gebruikt.
“Überhaupt” is een Duits leenwoord dat gewoon gebruikt mag worden in het Nederlands (net als “sowieso“). Voor formele of academische teksten, zoals een scriptie, is het beter om een alternatief te kiezen, zoals “helemaal”, “toch al” of “over het algemeen”.
“Ik spreek überhaupt maar één woord Duits” is een grapje van cabaretier Herman Finkers. Überhaupt is, net als sowieso, een Duits leenwoord, waardoor dus geïmpliceerd wordt dat “überhaupt” het enige Duitse woord is dat Herman Finkers kent.
Er zijn 5 soorten plagiaat die het vaakst voorkomen:
Global plagiaat (clone) is een vorm van plagiaat waarbij de gehele tekst wordt overgenomen en wordt ingeleverd onder een andere naam.
Verbatim plagiaat is een vorm waarbij hele delen van één tekst worden gekopieerd en geplakt in een nieuwe tekst.
Parafraseerplagiaat vindt plaats als iemand anders’ ideeën op onjuiste wijze en/of zonder bronvermelding worden geherformuleerd.
Patchwork-plagiaat betekent dat iemand delen van verschillende bronnen kopieert en samenvoegt tot een nieuwe tekst.
Zelfplagiaat houdt in dat je je eigen eerdere werk recyclet.
Voor alle soorten plagiaat geldt dat je gebruikmaakt van iemand anders’ werk of ideeën zonder een correcte verwijzing toe te voegen en/of op een goede manier te parafraseren of citeren.
Officieel is zelfplagiaat daarom geen officiële vorm van plagiaat, omdat je hierbij niet het werk van anderen misbruikt. We behandelen deze vorm toch in dit artikel, omdat zelfplagiaat vaak voorkomt en onderwijsinstellingen hierop controleren.
Plagiaat kan worden voorkomen door je bronnen direct op te slaan, op de juiste manier te citeren en parafraseren, en een correcte bronvermelding toe te voegen in de juiste referentiestijl. Vaak maken onderwijsinstellingen gebruik van een plagiaatscanner om je document te controleren op plagiaat.
Plagiaat plegen is misleidend omdat je iemand anders’ werk als je eigen werk presenteert. Het is oneerlijk tegenover je medestudenten en zorgt ervoor dat lezers de herkomst van bronnen niet kunnen achterhalen en controleren. Daarom is het van essentieel belang om plagiaat in je scriptie of essay te voorkomen.
Dit betekent dat je direct zorgvuldig te werk moet gaan als je begint aan je scriptie, onderzoek of andere opdracht. Je kunt plagiaat voorkomen als je de volgende vier stappen volgt:
A priori is een term uit het Latijn die “vooraf”, “zonder kennis” of “van tevoren” betekent. Het tegenovergestelde van a priori is de term a posteriori die “achteraf beschouwd” of “achteraf gedacht” betekent.
Meestal worden a priori en a posteriori gebruikt als bijwoord, maar soms ook als zelfstandig naamwoord. Hierbij zijn de meervouden “a priori’s” en “a posteriori’s”.
Samenstellingen en afleidingen met a priori of a posteriori krijgen een koppelteken tussen “a” en “priori” (bijvoorbeeld in het bijvoeglijk naamwoord a-priorisch).
Voorbeeld: A priori in een zin
Voorbeeld: A posteriori in een zin
Ik wil de hypothese niet a priori verwerpen.
De verantwoording van de uitgaven lijkt a posteriori te zijn bedacht.
Er wordt a priori aangenomen dat de vrouw emotioneler reageert dan de man.
Het is niet wetenschappelijk om a posteriori een hypothese op te stellen.
De theorie is gebaseerd op a-priorische principes.
Kennis op basis van ervaringen noemen we a-posteriorikennis.
Andere voorbeelden van termen uit het Latijn die al heel lang in het Nederlands worden gebruikt, zijn vice versa, mea culpa, de facto, ad hoc en ad nauseam. Je hoeft deze termen niet te cursiveren als je ze gebruikt.
Ad hoc is een term uit het Latijn die “voor dit speciale geval”, “voor dit doel” of “voor deze situatie” betekent. Je kunt er ook mee uitdrukken dat iets snel bedacht is en niet voor de lange termijn bedoeld is.
Voorbeeld: Ad hoc in een zin
Voor deze functie is het belangrijk dat je ad hoc kunt reageren, want iedere dag is anders.
Er is een ad-hoccommissie opgericht om zich over de onverwachte klachtenregen te buigen.
Dit is een ad-hocoplossing voor vandaag, maar we zullen een betere oplossing moeten verzinnen voor de rest van de week.
Andere voorbeelden van termen uit het Latijn die al honderden jaren in het Nederlands worden gebruikt, zijn vice versa, mea culpa, de facto en ad nauseam. Je hoeft deze termen niet te cursiveren als je ze gebruikt.
Ad hoc wordt vaak gebruikt in samenstellingen, zoals:
Ad-hocbeslissing (of ad-hoc-beslissing)
Ad-hocoplossing (of ad-hoc-oplossing)
Ad-hoccommissie (of ad-hoc-commissie)
Ad-hocoptie (of ad-hoc-optie)
Ad-hocnetwerk (of ad-hoc-netwerk)
Het koppelteken tussen ad en hoc in de samenstellingen is verplicht, maar het koppelteken tussen hoc en het laatste deel van de samenstelling mag worden weggelaten.
Je mag anderstalige woorden gebruiken zonder ze te cursiveren of tussen aanhalingstekens te zetten, tenzij je denkt dat de lezer ze niet kent. In dat geval cursiveer je het woord de eerste keer, en daarna niet meer.
De facto is een term uit het Latijn die “in feite”, “feitelijk” of “in praktijk” betekent. Het tegenovergestelde van “de facto” is “de jure”, wat “formeel” of “volgens het recht” betekent.
De termen worden vaak samen gebruikt als de praktijksituatie afwijkt van de wet of regeling.
Voorbeeld: De facto in een zin
Voorbeeld: De jure in een zin
Het aannemen van de wet mag niet de facto leiden tot een gebrek aan financiële controle.
Het delen van een Netflix-account met de buren is de jure verboden.
De advocaat beargumenteerde dat er de facto geen sprake was van samenwonen.
De militairen houden het land bezet, maar de jure wordt de regering niet erkend.
Andere voorbeelden van termen uit het Latijn die al honderden jaren in het Nederlands worden gebruikt, zijn vice versa, mea culpa en ad nauseam. Je hoeft deze termen niet te cursiveren als je ze gebruikt.
Je mag anderstalige woorden gebruiken zonder ze te cursiveren of tussen aanhalingstekens te zetten, tenzij je denkt dat de lezer ze niet kent. In dat geval cursiveer je het woord de eerste keer, en daarna niet meer.
Insgelijks betekent “van hetzelfde” of “evenzo” en wordt meestal gebruikt als reactie op een begroeting of als je iemand hetzelfde wilt wensen. Eensgelijks is een onjuiste spelling van dit woord.
Voorbeelden: Insgelijks in een zin (elliptische zin)
Persoon A: Fijne vakantie!
Persoon B: Insgelijks!
Persoon A: Gelukkig nieuwjaar!
Persoon B: Insgelijks!
Je kunt insgelijks ook gebruiken als een bijwoordelijke bepaling, maar deze formulering is erg formeel en wordt niet vaak gebruikt:
Voorbeelden: Insgelijks in een zin (elliptische zin)Ik wens je insgelijks fijne feestdagen!
Op zoek wordt met een spatie geschreven in woordgroepen zoals “op zoek zijn naar”. Opzoek wordt alleen aan elkaar geschreven als het een vorm van het werkwoord “opzoeken” is.
Op zoek (met spatie) heeft de betekenis van zoeken, proberen te vinden.
Opzoek (zonder spatie) heeft de betekenis van informatie opzoeken of iemand bezoeken.
Voorbeelden: Op zoek in een zin
Voorbeelden: Opzoek in een zin
Ik ben op zoek naar vrijwilligers voor mijn onderzoek.
Wil je dat ik een vegan restaurant in de buurt opzoek?
Lovine is op zoek naar een nieuwe baan.
Ik denk dat ik dit weekend mijn oma eens opzoek.
Ik blijf op zoek naar mijn sleutels
Kun je het bedrijf opzoeken in het register?
Op zoek wordt vaak onterecht aan elkaar geschreven in de betekenis van “op zoek zijn naar”. Dit komt waarschijnlijk doordat “op zoek” heel snel achter elkaar wordt uitgesproken, waardoor je de pauze tussen de woorden niet hoort. Dit geldt ook voor woordgroepen als “door middel van” (vaak verkeerd gespeld als doormiddel van).
Althans is een bijwoord of voegwoord dat “in ieder geval” of “tenminste” betekent. Het wordt gebruikt om een eerdere bewering te nuanceren of meer specifiek te maken.
Voorbeelden: Althans in een zinIk ga deze prijs niet winnen. Althans, ik heb nooit dat geluk.
Ik blijf niet in dit hotel, althans niet voor lang.
Zij zijn niet getrouwd. Dat denk ik althans.
Enige is de verbogen vorm van enig, en betekent “uniek”. Enigste is de overtreffende trap van het bijvoeglijk naamwoord “enig”, dat “aangenaam”, “mooi” of “fijn” betekent.
Enigste wordt vaak gebruik in de betekenis van “uniek”, maar dit gebruik is niet geaccepteerd als standaardtaal. In die gevallen moet je dus enige gebruiken.
Voorbeelden: Enig(e) in een zin
Voorbeelden: Enigst(e) in een zin
Dolf is de enige jongen in zijn klas die met de scooter naar school komt.
Isabels jurk is ook mooi, maar ik vind jouw jurk echt het enigst!
Ik heb alles al geprobeerd, dus dit is de enige kans die ik nog heb.
Dat toneelstuk was zo goed: het is het enigste (mooiste, leukste) wat ik ooit gezien heb!
