Samentrekkingen en woordafbrekingen | Uitleg & voorbeelden

Iets is een samentrekking als een deel van een woord, een woord of meerdere woorden worden weggelaten in een zin. Bij een woordafbreking wordt een streepje neergezet zodat je weet waar iets is weggelaten.

Is het de interne- en externe analyse of de interne en externe analyse?

Soort fout Fout Goed
Foutieve samentrekking op woordniveau De desk en de fieldresearch De desk- en de fieldresearch
Foutieve lidwoorden bij een samentrekking De vragenlijst en getal De vragenlijst en het getal
Foutieve samentrekking op zinsniveau Het bevalt de stagiaires dat ze veel leren en hopen dat ze het project goed afronden. Het bevalt de stagiaires dat ze veel leren en ze hopen dat ze het project goed afronden.

Foutieve samentrekking op woordniveau

Voorbeeld: Foutieve samentrekking op woordniveau
De interview en enquêtevragen.

Waarom is “de interview en enquêtevragen” fout?

Als je een deel van een woord weglaat, moet je op de plaats van het weggelaten deel een streepje zetten. Het moet zijn “interview en enquêtevragen”, want daarmee kort je “interviewvragen en enquêtevragen” in.

Herkennen van foutieve samentrekkingen op woordniveau

Fout Met weggelaten deel Goed
Hoofd en deelvragen Hoofd(vragen) en deelvragen Hoofd- en deelvragen
Boektitel en omslag Boektitel en (boek)omslag Boektitel en -omslag
Scriptie en studiebegeleiding Scriptie(begeleiding) en studiebegeleiding Scriptie- en studiebegeleiding
Werk en denkniveau Werk(niveau) en denkniveau Werk- en denkniveau

Ezelsbrug: Foutieve samentrekkingen op woordniveau voorkomen

Als je een streepje toevoegt, moet op die plaats het weggelaten woord passen. Zonder streepje verandert de betekenis.

Voorbeeld: Weglatingsstreepje bij samentrekking op woordniveau
  • Werk- en denkniveau = het werkniveau en het denkniveau
  • Werk en denkniveau = het werk en het denkniveau

Om erachter te komen of je een streepje moet toevoegen, bepaal je of de twee woorden allebei op hetzelfde woord eindigen of er juist mee beginnen.

Wil je schrijven over werkzaamheden en over een bepaald denkniveau dan schrijf je “het werk en het denkniveau”. Als je het juist hebt over het praktische en mentale niveau dat nodig is voor een baan, dan schrijf je “werk- en denkniveau”.

Lastig te bepalen Is er een woorddeel weggelaten? Dus …
De boektitel en omslag moesten klaar zijn zodat opdracht gegeven kon worden voor de drukproef. Ja: boek De boektitel en -omslag moesten klaar zijn zodat opdracht gegeven kon worden voor de drukproef.
Mijn studie en scriptiesamenvatting hebben nu prioriteit. Nee: Studiesamenvatting is geen bestaand woord Mijn studie en mijn scriptiesamenvatting hebben nu prioriteit.
De scriptie en studiebegeleiding op mijn universiteit is beperkt. Ja: begeleiding De scriptie- en studiebegeleiding op mijn universiteit is beperkt.
De alinea en paragraafindeling zijn belangrijk in een scriptie. Ja: indeling De alinea- en paragraafindeling zijn belangrijk in een scriptie.

Verschil bijvoeglijk naamwoord en woordafbreking

Als je twijfelt of ergens een streepje moet, kun je jezelf de vraag stellen of het eerste deel van de woordcombinatie bijvoeglijk gebruikt is bij het tweede. Als dat zo is, schrijf je het woord los.

Zodra het antwoord op de vraag gek is en je met “nee” kunt antwoorden, weet je dat het oorspronkelijk om één woord ging. Dan voeg je een streepje toe.

Lastig te bepalen Is er een woorddeel weggelaten? Dus …
Basis(-) en voortgezet onderwijs Is het onderwijs basis? Nee. Basis- en voortgezet onderwijs
Voortgezet(-) en basisonderwijs Is het onderwijs voortgezet? Ja. Voortgezet en basisonderwijs
Overheids(-) en particuliere organisaties Zijn de organisaties overheid? Nee. Overheids- en particuliere organisaties
Particuliere(-) en overheidsorganisaties Zijn de organisaties particulier? Ja. Particuliere en overheidsorganisaties

Streepje te veel?

Pas ook op dat je niet te veel streepjes toevoegt. Bijvoeglijk gebruikte woorden krijgen nooit een streepje.

Fout Goed
De beantwoorde en onbeantwoorde vragen De beantwoorde en onbeantwoorde vragen
De interne en externe analyse De interne en externe analyse
De inhoudelijke en structurele wijzigingen De inhoudelijke en structurele wijzigingen

Hoeveel fouten bevat jouw scriptie?

De taalexperts van Scribbr verbeteren gemiddeld 150 fouten per 1000 woorden. Benieuwd wat er precies wordt verbeterd? Verschuif de cursor van links naar rechts!

Scriptie nakijken op taal

Foutieve samentrekking met lidwoorden

Voorbeeld: Foutieve samentrekking met lidwoorden
De vragenlijst en getal die …
Voorbeeld: Goede samentrekking met lidwoorden
De vragenlijst, auteur en participanten.

Waarom is “de vragenlijst en getal” fout?

Je mag alleen lidwoorden weglaten als twee of meer woorden in de zin hetzelfde lidwoord krijgen. De woorden “vragenlijst” en “getal” krijgen niet hetzelfde lidwoord. Daarom schrijf je “de vragenlijst en het getal”.

Herkennen van foutieve samentrekkingen met lidwoorden

Vooral in opsommingen kan het logisch lijken om zoveel mogelijk woorden weg te laten, maar de lidwoorden mogen alleen achterwege worden gelaten als de woorden in de opsomming dezelfde lidwoorden hebben.

Fout Goed
Hij reist met het openbaar vervoer, auto en fiets. Hij reist met het openbaar vervoer, de auto en de fiets.
Het resultaat, antwoord en conclusie komen naar voren. Het resultaat, het antwoord en de conclusie komen naar voren.
Aan het model, interviews en enquêteresultaten vallen verschillende zaken op. Aan het model, de interviews en de enquêteresultaten vallen verschillende zaken op.

Ezelsbrug: Fouten in samentrekkingen met lidwoorden voorkomen

Als je te ver gaat met samentrekkingen, kan het zijn dat je een lidwoord te veel weglaat. Controleer daarom altijd of woorden dezelfde lidwoorden krijgen. Alleen dan mag je herhaalde lidwoorden weglaten.

Foutieve samentrekking op zinsniveau

Voorbeeld: Foutieve samentrekking op zinsniveau
De methoden zijn bepaald en het kader opgesteld.

Waarom is dit fout?

Als je woorden weglaat, moet je ervoor zorgen dat de zin daarna nog klopt. “De methoden” is meervoud, terwijl “het kader” enkelvoud is. Daarom mag je het werkwoord in het tweede deel van de zin niet weglaten. Het moet zijn “… en het kader is opgesteld”.

Om te voorkomen dat je foutieve samentrekkingen gebruikt, moeten de weggelaten woorden:

  • dezelfde betekenis hebben;
  • dezelfde grammaticale functie hebben;
  • hetzelfde getal hebben (allebei enkelvoud of meervoud);
  • op de juiste plek in de zin staan;
  • in zinnen van gelijke rang staan.

Herkennen van foutieve samentrekkingen op zinsniveau

Fout Soort fout Goed
De manager geeft graag complimenten, maar niets om de organisatieregels. Het weggelaten deel heeft niet dezelfde betekenis. De manager geeft graag complimenten, maar geeft niets om de organisatieregels.
De school heeft haar leerlingen naar huis gestuurd en zichzelf failliet verklaard. Het weggelaten deel heeft niet dezelfde grammaticale functie. De school heeft haar leerlingen naar huis gestuurd en heeft zichzelf failliet verklaard.
In de conclusie zijn de deelvragen besproken en de hoofdvraag beantwoord. Het weggelaten deel heeft niet hetzelfde getal. In de conclusie zijn de deelvragen besproken en is de hoofdvraag beantwoord.
Het liefst gaan ze eerst op vakantie, maar kijken ze uit naar de opening van het café. Het weggelaten deel staat niet op de juiste plek. Het liefst gaan ze eerst op vakantie, maar ze kijken uit naar de opening van het café.
Het bevalt de stagiaires dat ze veel leren en hopen dat ze het project goed afronden. Het samengetrokken deel staat niet in zinnen van gelijke rang. Het bevalt de stagiaires dat ze veel leren en ze hopen dat ze het project goed afronden.

Foutieve samentrekkingen op zinsniveau voorkomen

Zodra een lange zin onoverzichtelijk wordt, kan het helpen om de zin eerst helemaal uit te schrijven om te bepalen welke woorden je kunt weglaten. Dan kun je ook beslissen of je de zin moet opsplitsen.

Voorbeeld: Zin uitschrijven om foutieve samentrekking te voorkomen
  • Twijfelgeval: In de conclusie zijn de deelvragen besproken en de hoofdvraag beantwoord, maar niet de aanbevelingen.
  • Helemaal uitgeschreven: In de conclusie zijn de deelvragen besproken en [is] de hoofdvraag beantwoord, maar [zijn] niet de aanbevelingen [besproken].

Je ziet dat afwisselend “zijn” en “is” wordt gebruikt. Dat komt doordat het over een enkelvoudig en een meervoudig onderwerp gaat, namelijk de deelvragen, de hoofdvraag en de aanbevelingen. Daarom kun je “zijn” of “is” niet weglaten.

Daarnaast komt “besproken” twee keer voor, maar je kunt dit woord niet weglaten. Anders staat er “maar zijn niet de aanbevelingen” en dan is de zin incompleet. Je kunt de zin het beste in tweeën splitsen.

Voorbeeld: Zin splitsen om foutieve samentrekking te voorkomen
In de conclusie zijn de deelvragen besproken en is de hoofdvraag beantwoord. De aanbevelingen zijn niet besproken.

Woordvolgorde bij foutieve samentrekkingen op zinsniveau

Soms gaat het er niet om welke woorden je kunt weglaten, maar of de woordvolgorde wel klopt in samengetrokken zinsdelen.

Voorbeeld: Zin opsplitsen om verkeerde woordvolgorde te voorkomen
Eerst analyseert dit onderzoek het belang van klokkenluidersbescherming en gaat het later in op de gevolgen van het ontbreken hiervan.

  • Eerst analyseert dit onderzoek […].
  • Later gaat het in op […].

Het onderwerp “het” volgt hier op de persoonsvorm “gaat”. Dat noem je foutieve inversie. Na “en” begint een nieuwe zin met onderwerp en persoonsvorm, dus die mogen niet omgedraaid worden. Je kan de zin op twee manieren verbeteren:

Voorbeeld: Verbeterde zin
  • Eerst analyseert dit onderzoek […] en later gaat het in op de gevolgen […].
  • Eerst analyseert dit onderzoek […] en het gaat later in op de gevolgen […].

Zinnen splitsen om foutieve samentrekking te voorkomen

In lange zinnen verlies je al snel het overzicht. De zin in tweeën splitsen is een manier om verkeerd samengetrokken zinnen te voorkomen.

Lange zin Gesplitste zin
De manager is betrokken bij het bedrijf en geeft graag complimenten, maar niets om de organisatieregels. De manager is betrokken bij het bedrijf en geeft graag complimenten. Hij geeft echter niets om de organisatieregels.
De school die in moeilijkheden verkeerde heeft haar leerlingen naar huis gestuurd en zichzelf failliet verklaard. De school die in moeilijkheden verkeerde heeft haar leerlingen naar huis gestuurd. Vervolgens heeft de school zichzelf failliet verklaard.
In de conclusie zijn de deelvragen besproken en de hoofdvraag beantwoord. In de conclusie zijn de deelvragen besproken. Ook is de hoofdvraag beantwoord.
Het liefst gaan ze eerst op vakantie, maar kijken ze uit naar de opening van het café. Het liefst gaan ze eerst op vakantie. Ze kijken echter ook uit naar de opening van het café.
Het bevalt de stagiaires dat ze veel leren bij het bedrijf en hopen dat ze het project goed afronden. Het bevalt de stagiaires dat ze veel leren bij het bedrijf. Ze hopen dat ze het project goed afronden.

Veelgestelde vragen

Wat is een samentrekking?

Iets is een samentrekking als een deel van een woord, een woord of meerdere woorden worden weggelaten in een zin. Bij een woordafbreking wordt een streepje neergezet zodat je weet waar iets is weggelaten.

Hoe voorkom je foutieve samentrekkingen?

Om te voorkomen dat je foutieve samentrekkingen gebruikt, moeten de weggelaten woorden:

  • dezelfde betekenis hebben;
  • dezelfde grammaticale functie hebben;
  • hetzelfde getal hebben (allebei enkelvoud of meervoud);
  • op de juiste plek in de zin staan;
  • in zinnen van gelijke rang staan.
Is de nakijkservice van Scribbr beter dan die van andere bedrijven?

Ontvang feedback op taal, structuur, lay-out en bronvermelding

Professionele Scribbr-editors kijken je scriptie na op:

  • Academisch taalgebruik
  • Onduidelijke zinnen
  • Grammaticale fouten
  • Interpunctie
  • Verboden woorden

Bekijk het voorbeeld

Inhoudsopgave

Wanneer je je document wilt laten nakijken, is het belangrijk om te letten op wie je document nakijkt en wat er precies wordt nagekeken. Scribbr heeft daarom de nakijkdiensten van andere aanbieders getest en de verschillen op een rij gezet.

 

Wie kijkt je document na?

Scripties nakijken is echt mensenwerk. Hierdoor kan de kwaliteit van het nakijkwerk per editor verschillen.

Om de kwaliteit zo hoog mogelijk te houden, moeten editors vaak aan bepaalde voorwaarden voldoen. Deze voorwaarden verschillen voor iedere nakijkservice. Enkele voorwaarden op een rijtje:

Scribbr-nakijkservice De meeste andere nakijkservices
Diploma Minimaal een afgeronde universitaire bachelor Geen voorwaarden
Streng geselecteerd Scribbr Academy doorlopen Een enkel testdocument
Native speakers voor Engelse documenten Ja Nee

Lees waarom zo veel studenten Scribbr inschakelen

Ontdek nakijken op taal

Wat wordt er nagekeken?

Scribbr-editors kijken je scriptie na met behulp van het Scribbr-Verbetermodel©. Je kunt per onderdeel precies zien waar op wordt gelet. Dit hebben we vergeleken met andere nakijkservices in de onderstaande tabel.

Scribbr-nakijkservice Andere nakijkservice 1 Andere nakijkservice 2
Taalfouten
Editors verbeteren spelfouten, typfouten, dubbele spaties en andere slordigheidsfoutjes. Spelfouten 20/23 11/23 20/23
Onder andere Dt-fouten, congruentiefouten, incomplete en overcomplete zinnen, samenstellingen en lidwoorden. Grammatica 8/10 2/10 5/10
Het gebruik van punten, komma’s, puntkomma’s of opsommingen. Interpunctie 17/18 8/18 17/18
Academische schrijfstijl
Verbeteren van spreektaalverboden woorden, subjectief en vaag taalgebruik en persoonlijke voornaamwoorden. Academisch taalgebruik 12/13 6/13 5/13
Regels voor afkortingen, werkwoordstijdengetallen en citaten in academische teksten worden toegepast. Academische conventies 3/4 1/4 3/4
Het verbeteren van omslachtige en lange zinnen, passief taalgebruik omzetten naar actief taalgebruik. Zinsbouw 3/4 2/4 3/4
Feedback
Editors schrijven opmerkingen bij zinnen die niet helemaal duidelijk zijn of waar je zelf een keuze moet maken voor een bepaalde schrijfwijze. Tips en opmerkingen 18 opmerkingen 30 opmerkingen 3 opmerkingen
In een persoonlijk verbetervoorstel geven editors aan welke fouten je structureel maakt. Dit helpt je om in de toekomst beter te schrijven. Persoonlijk verbetervoorstel Ja Ja Nee

Structuur Check

Scribbr-nakijkservice Andere nakijkservice 1 Andere nakijkservice 2
Met deze checklists wordt bekeken of alle onderdelen zijn behandeld en of het op de juiste plek staat. Checklists 8 handige checklists
Ieder hoofdstuk en elke alinea bevat de juiste informatie. Hoofdstuk- en paragraafindeling
Dekt de titel de lading van de hele alinea? Zijn de koppen consistent? Titels en koppen
De editor geeft het aan als je jezelf herhaalt. Herhaling

 

Lees de reviews van 3.083 Scribbr-klanten

Wie kan je beter vragen naar de service en kwaliteit van Scribbr dan studenten die hun scriptie al door ons hebben laten nakijken?

Lees de reviews

Citeer dit Scribbr-artikel

Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.

Vleeshouwers, L. (2021, 29 oktober). Samentrekkingen en woordafbrekingen | Uitleg & voorbeelden. Scribbr. Geraadpleegd op 18 maart 2024, van https://www.scribbr.nl/taalregels-schrijftips/samentrekkingen-woordafbrekingen/

Wat vind jij van dit artikel?
Lucy Vleeshouwers

Lucy is de Nederlandse Kwaliteitsmanager van Scribbr. Na een paar jaar Scribbr-editor te zijn geweest, was het tijd voor meer. Sindsdien helpt ze studenten en editors met het schrijven en nakijken van academische teksten.