Bijvoeglijk naamwoorden: Komt er een -e achter of niet?

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over het zelfstandig naamwoord dat erbij hoort. Er komt standaard een -e achter een bijvoeglijk naamwoord, behalve bij bepaalde het-woorden en vaste constructies.

Is het “de financieel directeur” of “de financiële directeur”?

Foutieve buigings-e

Waarom zijn “een groot groep” en “een grote team” fout?

“Groep” en “team” hebben niet hetzelfde woordgeslacht. Groep is een de-woord en team is een het-woord. Bij een de-woord komt altijd een -e en bij een het-woord meestal niet.

Herkennen van fouten met de buigings-e

Ezelsbrug: Buigings-e wel of niet toepassen

Er zijn enkele vaste regels voor de buigings-e. Achter het bijvoeglijk naamwoord komt wel een “e” bij:

• een de-woord;
• een meervoud;
• een het-woord dat voorafgegaan wordt door (bezittelijke) voornaamwoorden zoals “het”, “mijn”, “zijn” of “hun”.

Achter het bijvoeglijk naamwoord komt geen “e” bij:

• Een het-woord dat volgt op het onbepaalde lidwoord “een”.
• Een het-woord dat voorafgegaan wordt door een hoeveelheidsaanduiding zoals “veel” of “geen”.

Een uitzondering op deze regel zijn vaste constructies.

Betekenisverschil bij buigings-e

Soms kun je bijvoeglijk naamwoorden met en zonder -e schrijven, maar verandert de betekenis afhankelijk van de keuze die je maakt.

Als je een -e toevoegt zegt het bijvoeglijk naamwoord altijd iets over het zelfstandig naamwoord. Zodra je de -e weglaat, is dat niet meer zo. Vaak is dan sprake van een vaste constructie.

Vaste constructie

Waarom is “het theoretische kader” fout?

Vaste constructies met een eigen betekenis worden zonder -e geschreven. De -e mag weggelaten worden, omdat dit benadrukt dat “theoretisch” en “kader” zo vaak in samenhang worden gebruikt dat ze een geheel vormen.

Ezelsbrug: Vaste combinaties herkennen

Of twee woorden een vaste combinatie vormen, is lastig te bepalen. Hier zijn geen vaste regels voor. Bij twijfel kun je de term het beste even googelen.

• Zoek in Google een voor een naar beide vormen van de term waar je over twijfelt en zet ze tussen dubbele aanhalingstekens om te zoeken op de precieze term: “theoretische kader” en “theoretisch kader”.
• Als je zoekt op “theoretische kader” laat Google automatisch de resultaten voor “theoretisch kader” zien omdat dat de gebruikelijke term is. Ook krijg je voor “theoretisch kader” veel meer zoekresultaten. Dan weet je dus hoe het zit!
• Mocht je alsnog twijfelen, controleer dan hoe de combinatie wordt geschreven in de meeste artikelen die je in de zoekresultaten vindt. Let daarbij vooral op toonaangevende websites, zoals taaladvies en wikipedia.

Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord

Waarom is “de verwachtte groei” fout?

Een voltooid deelwoord, zoals “[ik had] verwacht“, kan ook als bijvoeglijk naamwoord worden gebruikt.

Normaal gezien verdubbel je bij zwakke werkwoorden met een korte klinker in de stam de -d of -t als je het voltooid deelwoord bijvoeglijk gebruikt. Anders bestaat de kans dat je deze woorden verkeerd uitspreekt.

Als er geen kans is dat je het woord verkeerd uitspreekt, verdubbel je de -d of -t niet. Daarom schrijf je “de verwachte groei” en niet “de verwachtte groei”.

Herkennen van fouten met bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoorden

Fouten met bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoord voorkomen

Om te weten hoe je bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoorden schrijft, moet je een paar dingen weten:

• Is het een sterk of een zwak werkwoord?
• Zit er een lange of korte klinker in de stam?

Je herkent sterke werkwoorden eraan dat de klank verandert als je ze in de verleden tijd zet, zoals “lopen” verandert in “liep”.

Bij sterke werkwoorden zijn het voltooid deelwoord en bijvoeglijk naamwoord hetzelfde. Het is “ik heb gegeten”, maar ook “het gegeten gerecht”. Dan maakt het niet uit of er een korte of lange klinker in de stam zit.

Als er een korte klinker in de stam van een zwak werkwoord zit, verdubbel je de -d of -t, behalve als er geen kans is dat je het woord verkeerd uitspreekt.

Als een zwak werkwoord een lange klinker in de stam heeft, verdubbel je de -d of -t juist niet. Dan vervoeg je ze net als gewone bijvoeglijk naamwoorden (de grote foto of de vergrote foto).

Uitleg bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoorden

De algemene regel is dat bij een bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord een -e achter het voltooid deelwoord komt. Zo zeg je “het schip is bemand” en “het bemande schip”.

Ook geldt dat bij een korte klinker de medeklinker “t” of “d” meestal wordt verdubbeld als de stam eindigt op een -d of -t. De stam van “redden” is bijvoorbeeld “red”. Het bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoord wordt dan “geredde” en niet “gerede”.

Toepassen bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoorden

Veelgestelde vragen

Wat is een bijvoeglijk naamwoord?

Een bijvoeglijk naamwoord (adjectief) is een woord dat iets zegt over een zelfstandig naamwoord. Zo kan een bijvoeglijk naamwoord een eigenschap (kenmerk) of toestand beschrijven.

• De rode auto
• De vermoeide vrouw
• De vertraagde trein

Woorden die iets zeggen over een ander soort woord, zoals een werkwoord of de gehele zin, zijn geen bijvoeglijk naamwoorden, maar bijwoorden.

Wat is het verschil tussen een bijvoeglijk naamwoord en een bijwoord?

Een bijvoeglijk naamwoord geeft informatie over een zelfstandig naamwoord. Een bijwoord kan informatie geven over veel meer soorten woorden of over de hele zin. Zo kan een bijwoord iets vertellen over een werkwoord of een bijvoeglijk naamwoord.

• Dat is een hele vriendelijke jongen
  • “Hele” is een bijwoord, want het zegt iets over het bijvoeglijk naamwoord (vriendelijke)
• De rode kat
  • “Rode” is een bijvoeglijk naamwoord, want het zegt iets over een zelfstandig naamwoord (kat).