Variatie aanbrengen: hoe schrijf je een tekst zonder herhaling?
Het is niet alleen belangrijk dat het inhoudelijk klopt wat je schrijft, maar ook dat de tekst goed leesbaar is. Door herhaling te voorkomen en door te zorgen voor variatie in je taalgebruik, kun je dit bereiken.
| Soort woordherhaling | Met herhaling | Zonder herhaling |
|---|---|---|
| Herhaling in een woordgroep | De interne gesprekken en de interne discussies | De interne gesprekken en discussies |
| Stopwoordjes of herhaalde woorden | Ook kwam naar voren dat de theorieën ook los van elkaar bekeken konden worden. | Verder kwam naar voren dat de theorieën ook los van elkaar bekeken konden worden. |
| Alles benoemen | Er zijn geen controleformulieren die aangeven dat de machines veilig zijn. Het invoeren van controleformulieren die aangeven dat machines veilig zijn, draagt bij aan de vermindering van incidenten. | Er zijn geen controleformulieren die aangeven dat de machines veilig zijn. Het invoeren van deze formulieren draagt bij aan de vermindering van incidenten. |
| Woordherhaling op alineaniveau | Vervolgens komt Hoofdstuk 2 aan bod waarin literatuuronderzoek wordt gedaan. Vervolgens komt de methode aan bod. | Vervolgens komt Hoofdstuk 2 aan bod waarin literatuuronderzoek wordt gedaan. Dan wordt de methode besproken. |
Herhaling in een woordgroep
Waarom is herhaling niet handig?
Zinnen waarin veel herhaling voorkomt, worden onnodig lang en omslachtig, waardoor ze niet fijn lezen. Vaak kun je deze zinnen eenvoudig inkorten.
Herhaling in een woordgroep herkennen
| Met herhaling | Zonder herhaling |
|---|---|
| De ingevulde opdrachten en de ingevulde vragenlijsten | De ingevulde opdrachten en vragenlijsten |
| Het oude model en het nieuwe model | Het oude en het nieuwe model |
| Het hoofdgerecht, het tussengerecht en het nagerecht. | Het hoofd–, tussen– en nagerecht |
| De beëdiging van de burgemeester en de beëdiging van de wethouder | De beëdiging van de burgemeester en van de wethouder |
Herhaling in een woordgroep voorkomen
Je voorkomt herhaling in een woordgroep door terugkerende woorden weg te laten. Dit mag je alleen doen als het weggelaten woord dezelfde betekenis of grammaticale functie heeft als het andere woord waar het betrekking op heeft. Anders ontstaat er een foutieve samentrekking.
Bij twijfel over woorden weglaten kun je jezelf afvragen of de herhaalde woorden betrekking hebben op hetzelfde. Zo ja, dan mag je een herhaald woord weglaten, maar alleen de zin dan nog grammaticaal klopt.
- De oude theorie en het oude model
- De oude theorie en model
“Model” en “theorie” krijgen niet hetzelfde lidwoord (het versus de). Daarom mag je “het oude” niet weglaten.
- Het interviewen van de respondenten en het interviewen van mijn docent duurde niet lang.
- Het interviewen van de respondenten en van mijn docent duurde niet lang.
Stopwoordjes en herhaalde woorden
Waarom is woordherhaling niet handig?
Soms is het verleidelijk steeds dezelfde woorden te gebruiken, vooral als ze op veel plekken passen. Een gebrek aan variatie kan echter ergernis opwekken bij je begeleider of andere lezers van je tekst.
Daarom moet woordherhaling ook op zinsniveau zoveel mogelijk vermeden worden om ervoor te zorgen dat de tekst goed leesbaar blijft.
Stopwoordjes en herhaalde woorden op zinsniveau herkennen
| Met herhaling | Zonder herhaling |
|---|---|
| Om dan na te gaan hoe de organisatie is opgebouwd, wordt dan een vragenlijst verstuurd. | Om na te gaan hoe de organisatie is opgebouwd, wordt een vragenlijst verstuurd. |
| Zodra het probleem geanalyseerd is, wordt een analyse uitgevoerd van de resultaten. | Zodra het probleem geanalyseerd is, worden de resultaten onderzocht. |
| De opdracht over belastingafdracht is opgesteld op basis van de wet- en regelgeving over belastingafdracht. | De opdracht over belastingafdracht is opgesteld op basis van de wet- en regelgeving over dit onderwerp. |
| Als nog wordt geanalyseerd hoezeer respondenten nog afhankelijk zijn van nicotine … | Als wordt geanalyseerd hoezeer respondenten nog afhankelijk zijn van nicotine … |
| Om te controleren of het waterpeil op niveau is, wordt de waterstand dagelijks gecontroleerd. | Om te na te gaan of het waterpeil op niveau is, wordt de waterstand dagelijks gecontroleerd. |
Woordherhaling op zinsniveau voorkomen
Je kunt woordherhaling op zinsniveau op een paar manieren voorkomen:
- Herken je stopwoordjes
- Gebruik verwijswoorden
- Breng variatie aan in je woordgebruik
Stopwoordjes zijn lastig te herkennen, omdat je vaak zelf niet eens in de gaten hebt dat ze in je tekst voorkomen. Als je vermoedt dat je een woordje (te) vaak gebruikt, kun je met Ctrl + F in je tekst nagaan of dit inderdaad het geval is. Veelgebruikte stopwoordjes zijn “dus”, “dan” en “verschillend(e)”.
Deze woorden kun je vaak vervangen door een ander woord of zelfs helemaal weglaten.
Alles benoemen
Waarom is het niet handig om alles te benoemen?
Zodra alles steeds opnieuw wordt benoemd en geen verwijswoorden worden gebruikt, is de tekst lang en haast onleesbaar. Gebruik daarom waar mogelijk verwijswoorden.
Gebrek aan verwijswoorden herkennen
Voorbeeld: Alles benoemen versus verwijswoorden gebruiken
De maatstaven van de organisatie zijn lang niet meer gecontroleerd. Als gevolg daarvan is een plan opgesteld om de maatstaven van de organisatie te controleren. Het plan dat is opgesteld dient ertoe om het functioneren van de organisatie te monitoren. Het functioneren van de organisatie is op dit moment niet naar wens. De maatstaven dienen hoogstwaarschijnlijk te worden aangepast omdat het functioneren niet naar wens is.Verwijswoorden
Omdat de maatstaven van de organisatie lang niet meer zijn gecontroleerd, is een plan opgesteld. Dit plan dient ertoe het functioneren van de organisatie te monitoren, aangezien dat op dit moment niet naar wens is. De maatstaven dienen daarom hoogstwaarschijnlijk te worden aangepast.
Gebrek aan verwijswoorden voorkomen
Hoewel het belangrijk is om precies te benoemen wat je bedoelt, is het niet verstandig om woorden of termen steeds opnieuw te gebruiken. Het juiste gebruik van verwijswoorden zorgt er namelijk voor dat je tekst niet langdradig wordt en veel fijner leest.
Woordherhaling in een alinea
Op alineaniveau kan woordherhaling ook een probleem zijn. Om dit te voorkomen, kun je synoniemen zoeken voor herhaalde woorden.
Merk je bijvoorbeeld dat je steeds “gebruikmaken” schrijft? Wissel dan eens af met “toepassen” of “hanteren”. In de lijst met voorbeelden vind je veelgebruikte scriptiewoorden en synoniemen. Kijk daarnaast of je woorden of zinsdelen kunt weglaten.
Variatie aanbrengen in je woordgebruik
Voorbeeld: Met herhaling versus zonder herhaling
Om de laatste deelvraag te beantwoorden, wordt gebruikgemaakt van deskresearch en diepte-interviews om bij te dragen aan de oplossing van het vraagstuk. De kwalitatieve deskresearch wordt zowel online als offline gedaan. Bij de online deskresearch wordt gebruikgemaakt van eerder uitgevoerde onderzoeken met betrekking tot het vraagstuk. De offline deskresearch heeft betrekking op modellen die duidelijk maken welke strategie geschikt is om het vraagstuk op te lossen. Deze strategie heeft betrekking op het marktaandeel van bedrijf X en draagt daarmee bij aan beantwoording van de laatste deelvraag.Zonder herhaling
Om de laatste deelvraag te beantwoorden, wordt gebruikgemaakt van deskresearch en diepte-interviews. De kwalitatieve deskresearch wordt zowel online als offline gedaan. Bij de online deskresearch worden eerder uitgevoerde onderzoeken over het vraagstuk geanalyseerd. De offline deskresearch betreft modellen die duidelijk maken welke strategie geschikt is om het vraagstuk op te lossen. Deze strategie heeft betrekking op het marktaandeel van bedrijf X en draagt daarmee bij aan beantwoording van de laatste deelvraag.
Lijst van veelgebruikte scriptiewoorden en alternatieven
| Voorbeeld | Synoniemen |
|---|---|
| Gebruikmaken | Hanteren, gebruiken, toepassen |
| Onderzoeken | Bestuderen, behandelen, analyseren |
| Onderzoek | Scriptie, paper, studie (afhankelijk van je opdracht) |
| Achterhalen | Ontdekken, benoemen, nagaan |
| In kaart brengen | Peilen, vaststellen |
| Focussen | Zich richten op, zich concentreren op |
| Op basis van | Aan de hand van, gebaseerd op |
| Naar aanleiding van | Wat betreft, over, ten aanzien van |
| Beschrijven | Behandelen, ingaan op, presenteren, uiteenzetten |
| Weergeven | Schetsen, laten zien |
| Blijken | Naar voren komen, duidelijk worden, resulteren |
| Stellen | Betogen, beweren, verklaren |
| Waarborgen | Garanderen, beschermen, verzekeren |
Veelgestelde vragen
Citeer dit Scribbr-artikel
Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.
Vleeshouwers, L. (2023, 14 februari). Variatie aanbrengen: hoe schrijf je een tekst zonder herhaling?. Scribbr. Geraadpleegd op 14 juli 2025, van https://www.scribbr.nl/taalregels-schrijftips/variatie-aanbrengen-hoe-schrijf-je-een-tekst-zonder-herhaling/
