Altijd juiste komma’s in elke tekst

Komma’s gebruik je om een tekst beter leesbaar te maken. Een komma staat voor een rustpunt in de zin. Je plaatst meestal een komma als je een pauze hoort in een zin als je deze hardop voorleest.

In sommige gevallen moet je altijd een komma gebruiken, in andere gevallen juist niet. Soms moet je eerst de context snappen om te weten of een komma aan de orde is.

Hier hoort altijd een komma

Waarom is ‘vier onderzoekers vijf analisten en zes laboranten’ fout?

Dit is fout omdat je altijd komma’s moet plaatsen tussen twee onderdelen van een opsomming die niet met ‘en’ verbonden worden.

Je moet altijd een komma plaatsen:

• in opsommingen
• achter een briefaanhef
• na een slotgroet
• na een aanspreking
• tussen twee bijvoeglijk naamwoorden die bij hetzelfde zelfstandig naamwoord horen

Herkennen van fouten met ontbrekende komma’s

Ezelsbrug – fouten waar altijd een komma hoort voorkomen

Als je het lastig vindt om bovenstaand lijstje te onthouden of toe te passen, lees dan de tekst hardop aan jezelf voor. Steeds voordat een woord na de mogelijke komma volgt, hoor je een pauze. Deze pauze moet worden gemarkeerd met een komma.

Ezelsbrug toepassen bij fouten waar altijd een komma hoort

Hier hoort nooit een komma

Waarom is ‘de scriptie, is geschreven’ fout?

Tussen het onderwerp en de persoonsvorm staat nooit een komma, ook niet wanneer het onderwerp bestaat uit meerdere woorden (de onderwerpszin).

Herkennen van fouten met verboden komma’s

Ezelsbrug – fouten waar nooit een komma hoort voorkomen

Om te voorkomen dat je een komma plaatst tussen het onderwerp of de onderwerpszin en de persoonsvorm, moet je bepalen wat het onderwerp is van de zin. Om dit te doen, moet je eerst de persoonsvorm van de zin bepalen. Dit doe je door van de zin een vraagzin te maken. Het woord dat vooraan komt te staan is de persoonsvorm.

Hierna bepaal je wat het onderwerp is door ‘wie’ of ‘wat’ voor de persoonsvorm te zetten en er een vraag van te maken. Het volledige antwoord hierop is je onderwerp of onderwerpszin.

Vervolgens weet je dat je tussen het onderwerp en de persoonsvorm géén komma mag zetten.

Ezelsbrug toepassen bij fouten met komma’s waar er nooit een hoort

Komma’s tussen persoonsvormen

Waarom is ‘zoals ze aangegeven hebben wilden de patiënten’ fout?

Tussen twee verschillende persoonsvormen, een van de bijzin en een van de hoofdzin, hoort bijna altijd een komma, behalve in erg korte zinnen (7 of minder woorden).

Herkennen van fouten met komma’s tussen persoonsvormen

Ezelsbrug – fouten met komma’s tussen persoonsvormen  voorkomen

Houd als leidraad aan dat als een zin uit meer dan 7 woorden bestaat, je altijd een komma moet plaatsen tussen de persoonsvormen.

Is de zin korter dan 7 woorden, plaats dan geen komma tussen de persoonsvormen.

Ezelsbrug toepassen bij fouten met komma’s tussen persoonsvormen

Komma’s bij ‘die’ en ‘dat’

Waarom is dit fout?

Dit is fout omdat de toevoeging ‘die geen positief oordeel had over de vrouw’ bepaalt over welke testgroep het gaat. Er zijn immers ook andere testgroepen. ‘Die geen positief oordeel had over de vrouw’ is een beperkende bijzin. Bij uitbreidende bijzinnen voeg je altijd komma’s toe.

Bij beperkende bijzinnen met ‘die’ of ‘dat’ plaats je géén komma’s. Deze bijzinnen voegen extra en soms weglaatbare informatie toe. Het is dus contextafhankelijk of je voor en na een bijzin met ‘die’ of ‘dat’ komma’s moet plaatsen.

‘Die’ slaat terug op zelfstandige naamwoorden met het lidwoord ‘de’, terwijl ‘dat’ terugslaat op het-woorden.

Herkennen van kommafouten bij ‘die’ en ‘dat’

Ezelsbrug – kommafouten bij ‘die’ en ‘dat’ voorkomen

Bepaal eerst het onderwerp: hetgeen waar ‘die’ of ‘dat’ naar verwijst. Stel jezelf vervolgens een vraag en reageer op een stelling:

• Zijn er nog andere (onderwerp) waardoor een lezer zonder deze bepaling met ‘die’ of ‘dat’ niet precies weet over welk (onderwerp) ik het heb?
• Als ik (die/dat…) weg zou laten, zou de betekenis van de tekst te sterk veranderen en weet de lezer niet meer naar wie of wat ik precies verwijs.

Antwoord je twee keer ja, gebruik dan geen komma’s. Antwoord je nee op de vraag, gebruik dan wel komma’s.

Ezelsbrug toepassen bij kommafouten bij ‘die’ en ‘dat’

Komma’s voor voegwoorden

Waarom is dit fout?

Voor een voegwoord hoor je meestal een korte pauze als je de zin hardop voorleest. Deze pauze geef je als je schrijft aan met een komma. Als je deze pauze niet hoort, mag je er ook voor kiezen om geen komma toe te voegen.

In korte tot redelijk korte zinnen (10 of minder woorden) of in zinnen vol met komma’s die je per se moet plaatsen omdat anders de betekenis verandert (zoals bij een uitbreidende bijzin), plaats je geen komma voor een voegwoord.

Als je scriptiebeoordelaar erg streng is, kun je beter wel altijd een komma plaatsen voor een voegwoord.

Herkennen van kommafouten voor voegwoorden

Voor welke voegwoorden kun je een komma plaatsen?

Voor de volgende voegwoorden, ook verbindingswoorden, kun je een komma plaatsen volgens de regel hierboven:

• nadat, voordat, zolang, terwijl, totdat
• mits, tenzij, wanneer, als, indien
• omdat, doordat, opdat, zodat, want
• maar, doch
• hoewel, ofschoon

Uitzondering: bij het voegwoord ‘echter’ volgt de komma altijd erna.

Ezelsbrug – kommafouten voor voegwoorden voorkomen

Om erachter te komen of je een komma voor een voegwoord (met uitzondering van het voegwoord ‘echter’) moet plaatsen, stel jezelf 4 vragen:

1. Bestaat de zin uit meer dan 10 woorden?
   1. Ja = Plaats misschien een komma en ga door naar vraag 2.
   2. Nee = Plaats liever geen komma, tenzij je de rustpauze wilt benadrukken.
2. Hoor ik een rustpauze als ik de zin hardop voorlees?
   1. Ja = Plaats waarschijnlijk een komma en ga door naar vraag 3.
   2. Nee = Plaats geen komma.
3. Staan er verder komma’s in de zin die er moeten staan?
   1. Ja = Plaats alleen een komma als de rustpauze heel duidelijk te horen is.
   2. Nee = Plaats een komma.

Ezelsbrug toepassen bij kommafouten voor voegwoorden

1. Wel een komma plaatsen

2. Mogelijk een komma plaatsen

3. Liever geen komma plaatsen

Komma waar een punt hoort (comma splice)

Waarom is dit fout?

In deze zin is een komma gebruikt om twee hoofdzinnen aan elkaar te lijmen. Hier hoort een punt te staan. Deze fout komt vaak voor in scripties.

Als je twee korte zinnen per se wilt samenvoegen, gebruik dan een verbindingswoord in plaats van een komma.

Herkennen van comma splices

Ezelsbrug – comma splices voorkomen

Om te voorkomen dat je een komma plaatst waar eigenlijk een punt hoort, stel jezelf dan de volgende vragen:

1. Staat er een voegwoord of ‘die/dat’ tussen de twee (hoofd/bij)zinnen?
   1. Ja = ga dan na of je voor het voegwoord of ‘die/dat’ een komma moet plaatsen.
   2. Nee = ga dan naar de volgende vraag.
2. Hebben de twee hoofd- of bijzinnen elk een afzonderlijk onderwerp + persoonsvorm?
   1. Ja = Plaats dan een punt tussen de twee hoofdzinnen of gebruik een nevenschikkend voegwoord, zoals ‘en’.
   2. Nee = gebruik een komma.