Samenstellingen in scripties de baas worden

Woorden worden vaak onterecht los van elkaar geschreven in scripties, vooral bij samenstellingen. Deze schrijf je in het Nederlands aan elkaar, eventueel met koppelteken.

De invloed van het Engels speelt een grote rol. In het Engels schrijf je samenstellingen juist los van elkaar en dat zorgt voor verwarring.

Fouten in tweedelige samenstellingen

Waarom zijn ‘scriptie begeleider, hoge school en interim bestuur’ fout?

In het Nederlands schrijf je samenstellingen aan elkaar of met een koppelteken. Als je deze los schrijft kan er onduidelijkheid ontstaan over de betekenis. Zo is een hoge school een school die letterlijk hoog is, terwijl een hogeschool een school is waar hoger onderwijs gegeven wordt.

Herkennen van fouten in tweedelige samenstellingen

Ezelsbrug – fouten in tweedelige samenstellingen voorkomen

Als je twijfelt of iets een tweedelige samenstelling is, bedenk dan dat iets een samenstelling is wanneer twee (of meer) woorden een geheel vormen. Dan heeft het woord ook één hoofdklemtoon.

Mocht dat lastig zijn, dan kun je jezelf de vraag stellen of het eerste deel van de woordcombinatie bijvoeglijk gebruikt is bij het tweede. Als dat zo is, is het geen samenstelling en schrijf je het woord los.

Bij samenstellingen is het antwoord op de vraag vaak gek; dan weet je dat het woord aan elkaar moet.

Uitleg tweedelige samenstellingen

Je kunt in het Nederlands eindeloos veel samenstellingen maken. Dit kun je doen met zelfstandig naamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden, werkwoorden en afleidingen.

^{* Bij samenstellingen met een bedrijfsnaam mag je ook een koppelteken toevoegen voor de leesbaarheid.}

De hoofdregel is dat samenstellingen altijd aan elkaar worden geschreven. Het is ook toegestaan om streepjes toe te voegen als dat de leesbaarheid verbetert. Bij klinkerbotsing is dat zelfs verplicht.

Fouten in driedelige samenstellingen

Waarom zijn ‘korte termijn effect en sociale zekerheidsportefeuille’ fout?

Wanneer een samenstelling uit drie of meer delen bestaat, moet deze aan elkaar of met koppeltekens worden geschreven, anders verandert de betekenis. Een ‘sociale zekerheidsportefeuille’ is een zekerheidsportefeuille die sociaal is in plaats van een portefeuille die gaat over sociale zekerheid.

Herkennen van fouten in driedelige samenstellingen

Ezelsbrug – fouten in driedelige samenstellingen voorkomen

Twijfel je of een combinatie van drie woorden een samenstelling is? Check dan of het eerste deel van de samenstelling bij het tweede of het derde deel hoort.

Stel jezelf bijvoorbeeld bij het woord ‘langebaanwedstrijd’ de vraag: is de wedstrijd lang? Als je de vraag met ‘ja’ beantwoordt, schrijf je lange baanwedstrijd. Als het antwoord nee is en het eerste deel hoort bij het tweede deel van de samenstelling dan schrijf je ‘langebaanwedstrijd’ (een wedstrijd op de lange baan).

Uitleg fouten in driedelige samenstellingen

Driedelige combinaties waarvan het eerste deel wel bij het tweede hoort maar niet bij het derde worden aaneengeschreven. Ook mag je een of meerdere koppeltekens toevoegen als dat de leesbaarheid van het woord bevordert.

Met een samenstelling voorkom je omslachtige beschrijvingen.

Voorbeeld voorkomen omslachtige beschrijvingen

Samenstellingen met Engelse woorden

Waarom zijn ‘corporate governance gedachte en assessment centrum’ fout?

Samenstellingen met Engelse woorden erin schrijf je in het Nederlands aan elkaar. Wel mag je streepjes toevoegen, zodat de samenstelling beter te lezen is.

Herkennen van fouten in samenstellingen met Engelse woorden

Ezelsbrug – fouten in samenstellingen met Engelse woorden voorkomen

Uitleg samenstellingen met Engelse woorden

De regels voor Engelse woorden in Nederlandse teksten zijn in beweging. De regels zijn nu als volgt:

• Streepjes mogen altijd ingevoegd worden voor de leesbaarheid
• Engels(e) woord(en) die een samenstelling vormen met Nederlands woord schrijf je aan elkaar
• Engelse termen die gebruikt worden in een Nederlandse tekst schrijf je aan elkaar (alleen voor ingeburgerde woorden)

Het kan lastig te bepalen zijn of een woord ingeburgerd is in het Nederlands of niet. Sommige termen bevinden zich in een grijs gebied.

Is het bijvoorbeeld ‘content marketing’ of ‘contentmarketing’? En is het ‘customerjourney’ of ‘customer journey’? Deze termen kun je zowel met één als met meerdere klemtonen uitspreken. Dit zijn daarom lastige gevallen.

De truc is, als het woord of onderdelen van het woord in het Groene Boekje staan, kun je ervan uitgaan dat ze ingeburgerd zijn.

Let op: over Engelse woorden in Nederlandse scripties bestaat discussie. Wij hebben alles op een rij gezet zodat je niet hoeft te twijfelen. Belangrijk is altijd om consequent te zijn in de keuze die je maakt voor een bepaalde schrijfwijze.

Fouten in samenstellingen met afkortingen

Waarom zijn ‘ERP systeem en SWOT analyse’ fout?

Samenstellingen met een afkorting erin schrijf je met een koppelteken. Dan is het duidelijk dat ‘ERP’ en ‘systeem’ als term bij elkaar horen.

Herkennen van fouten in samenstellingen met afkortingen

Ezelsbrug – fouten in samenstellingen met afkortingen voorkomen

Als je een afkorting ziet bij een woord dat uit twee delen bestaat, moet je een streepje toevoegen. Ook hier kun je de vraag stellen of het eerste deel bijvoeglijk gebruikt is bij het tweede. Is het systeem CM? Nee, daarom schrijf je het woord met streepje.

Uitleg samenstellingen met afkortingen

Een streepje voeg je altijd toe bij samenstellingen met afkortingen. Dit geldt ook als de samenstelling een cijfer, initiaalwoord, losse letter of symbool bevat.

Fouten met woordgroepen

Waarom zijn adhoc en recentregeringsakkoord fout?

Dit zijn woordgroepen en deze schrijf je los. Een woordgroep is een serie woorden die bij elkaar hoort die je onder andere kunt herkennen aan meerdere hoofdklemtonen.

In het voorbeeld van ‘recent regeringsakkoord’ kun je het ook zien aan het feit dat ‘recent’ verwijst naar het akkoord en niet naar de regering. Het is dus een bijvoeglijk naamwoord. Als je jezelf de vraag stelt ‘is het regeringsakkoord recent?’, dan is het antwoord ‘ja’. Daarom schrijf je ‘recent’ hier los.

Herkennen van fouten met woordgroepen

Ezelsbrug – fouten met woordgroepen voorkomen

Als het eerste woord iets zegt over het tweede, stel jezelf dan weer de vraag of het eerste woord bijvoeglijk gebruikt is.

Voor woordgroepen als ‘ad hoc’ en ‘te allen tijde’ bestaat geen ezelsbruggetje. Van die woorden kun je de schrijfwijze nagaan in het Groene Boekje als je twijfelt.

Uitleg – Wat is het verschil tussen een woordgroep en een samenstelling?

Soms is het lastig te bepalen of iets een woordgroep of een samenstelling is. De betekenis van het woord is vaak net anders.

Het onderscheid tussen een woordgroep en een samenstelling wordt duidelijk als je de term in het meervoud zet. In woordgroepen verbuig je de bijvoeglijke naamwoorden en in een samenstelling niet.