Verbindingswoorden

Gepubliceerd op 20 maart 2014 door Lou Benders. Laatste update op: 25 oktober 2016

Verbindingswoorden verbinden deelzinnen en zinnen met elkaar en zorgen ervoor dat verbanden duidelijk worden. Is er sprake van een contrast tussen twee zinnen, of vormen twee zinnen een opsomming, of geeft de ene zin een verklaring voor of een toelichting op de andere? Omdat in ieder geschreven werk de schrijver de verbanden op zinsniveau duidelijk moet maken voor zijn lezer, moet de schrijver correct gebruikmaken van verbindingswoorden. Wanneer de schrijver dit niet doet, dan wordt de tekst moeilijk leesbaar en is het voor de lezer onduidelijk welk verband er bestaat tussen twee zinnen. In voorbeeld 1 kun je zien wat er bijvoorbeeld mis kan gaan.

Voorbeeld 1: Gevolg van het verkeerde verbindingswoord.

Negen jaar waren zij al samen, maar zij hielden heel veel van elkaar.

In het voorbeeld geeft ’maar’ een contrast aan, terwijl hier helemaal geen sprake is van een tegenstelling. Daarom moet het zijn:

Voorbeeld 2: Het juiste verbindingswoord.

Negen jaar waren zij al samen, want zij hielden heel veel van elkaar.

Met ‘want’ geef je een reden, een verklaring waarom iets zo is. Zij zijn al negen jaar samen, want ze houden van elkaar.

Om verbindingswoorden correct te kunnen gebruiken, moet je ook goed weten wat je wilt zeggen en wat voor verband er bestaat tussen verschillende zinsdelen en/of zinnen. Hieronder staat een overzicht van een groot aantal verbindingswoorden en van hun functie. Bij ieder verbindingswoord wordt ook een voorbeeld gegeven.

Functie	Verbindingswoord	Voorbeeld
Tijd (chronologisch verband) – volgorde	Toen	Hij voelde zich niet fit toen hij nog rookte.
	Eerst	Ik kom zo, ik ga eerst even naar de winkel.
	Vervolgens	Na zijn taken verricht te hebben, ging hij vervolgens door naar de training.
	Ten slotte	Het programma was bijna afgelopen. Hij heeft ten slotte nog een laatste truc gedaan.
	Terwijl	Hij jongleerde met vier ballen terwijl hij over een touw liep.
	Voordat	Wij gaan altijd samen naar een restaurant voordat we uitgaan.
	Nadat	We lichten de resultaten toe nadat we de methode uitgelegd hebben.
	Daarna	De training was zo vermoeiend. Lotte wilde daarna echt niet meer uit.
	Daarvoor	De date was geen succes, Lotte had daarvoor te veel knoflook gegeten.
	Vroeger	Piet kan niet meer goed rennen. Vroeger kon hij juist geweldig rennen.
	Later	Eerst bespreek ik de methode en later ga ik in op de resultaten.
	Nu	Eerder besprak ik de conclusies van het onderzoek, nu licht ik de implicaties toe.
	Tegenwoordig	Vroeger waren jullie zo gezellig, maar tegenwoordig zijn jullie er nooit meer bij.
	Dan	Ik kan niet morgen, dan ga ik namelijk naar Oostenrijk.
	Als (zodra)	Als hij zijn fiets heeft gemaakt, dan komt hij.
	Al	Ik hoef die term hier niet meer toe te lichten, dat heb ik in hoofdstuk 1 al gedaan.
	Bijna	Hij hoefde niet lang meer te lijden, want hij had bijna de finishlijn bereikt.
	Wanneer	Breng me er alsjeblieft van op de hoogte wanneer je naar Duitsland gaat, dan kan ik daarmee rekening houden.
	Voorafgaand	Voorafgaand aan de discussie wil ik graag de belangrijkste punten samenvatten.
	Intussen	Hij was intussen al niet meer boos op haar.
Opsomming	En	Evelien en Stefan hielden van rekenen en van taal.
	Ook	Ook Piet was helemaal dol op rekenen.
	Bovendien	Hij was erg moe en hij had bovendien alles al gezien.
	Verder	Ik geef eerst argumenten voor mijn stelling. Verder licht ik de redenen voor dit betoog toe.
	Eveneens	Wij zijn het eveneens met jou eens.
	Ten eerste	Ten eerste gaan wij in op de literatuur.
	Ten tweede (etc.)	Ten tweede schetsen wij de methode die we gebruikt hebben.
	Daarnaast	Daarnaast willen we informatie geven over de diepvriesman.
	Maar ook	Hij wilde graag naar Marokko, maar ook naar de Filippijnen.
	Alsook	Zij reisde vaak naar Egypte, alsook naar Iran.
	Tevens	Ik licht hieronder toe waarom koeien loeien en tevens waarom zij vlekken hebben.
	Vervolgens	Ik bespreek eerst de resultaten en vervolgens presenteer ik de conclusie.
	Ten slotte	Nadat de conclusie gegeven is, worden ten slotte de beperkingen toegelicht.
	Daarbij	Ik heb dat aan de hand van een voorbeeld duidelijk gemaakt en daarbij heb ik de definitie toegelicht.
	Tot slot	Ten eerste… en ten tweede…. En tot slot wordt een oplossing bedacht voor het probleem.
	Zowel… als	Zowel Peter als Hans wilde graag de nieuwe musical bezoeken.
Tegenstelling	Maar	Hij wilde graag naar de Olympische winterspelen toe, maar niet naar de zomerspelen.
	Echter	Ze verheugde zich enorm op de reis, ze had de vlucht echter nog niet geboekt.
	Toch	Wij nodigen hen nooit uit voor feestjes en toch nodigen zij ons nog ieder jaar uit.
	Daarentegen	De mier leeft samen met vele soortgenoten, de hamster daarentegen is een solitair dier.
	Anderzijds	Enerzijds wil ik graag naar het festival gaan, en anderzijds niet, omdat ik veel moet doen.
	Hoewel	Hoewel wij niet graag door echte jungles wandelen, houden wij wel van een wandeling door een botanische tuin.
	Niettemin	Ik weet dat je me niet leuk vindt, niettemin wil ik toch je telefoonnummer graag hebben.
	Integendeel	Een financiële crisis zorgt niet voor werkgelegenheid. Integendeel, mensen worden eerder ten tijde van een crisis ontslagen.
	In plaats van	Het probleem is dat het bedrijf zich richt op oplossingen voor op de korte termijn in plaats van op oplossingen voor op de lange termijn.
	In tegenstelling tot	In tegenstelling tot Hans heeft Griet blond haar.
	Daar staat tegenover	Zij mogen tot elf uur buiten spelen. Daar staat wel tegenover dat ze de afwas iedere dag doen.
	Desondanks	Haar jurk was helemaal kapot doordat ze gevallen was. Desondanks ging zij wel naar het gala.
Vergelijking	Zoals	Hij lacht precies zoals zijn moeder.
	Net als	De pup gaat net als haar broertje naar puppytraining.
	Evenals	Evenals ik, doet zij niet graag de afwas.
	In vergelijking met	In vergelijking met zijn vader is hij erg lang.
	Hetzelfde als	Deze situatie is hetzelfde als die situatie drie jaar geleden.
	Vergeleken met	Wij zijn erg snel vergeleken met de andere groep.
	Als	Hij gaat als een kip zonder kop altijd nieuwe avonturen aan.
Oorzaak – gevolg	Door	Hij kon door zijn val eerder die morgen niet mee naar de après skihut.
	Daardoor	Zij had maar een zes gemiddeld en werd daardoor niet toegelaten tot die opleiding.
	Waardoor	Ik had een psychisch probleem, waardoor ik toen niet goed functioneerde.
	Doordat	Doordat hij niet had geleerd, waren zijn cijfers erg slecht.
	Zodat	Wij gebruikten allemaal stiekem spiekbriefjes zodat we goede cijfers haalden.
	Te danken aan	Onze goede resultaten hadden wij te danken aan hard werk.
	Te wijten aan	Dat jullie zo slecht gepresteerd hebben is te wijten aan jullie eigen laksheid.
	Als gevolg van	Als gevolg van de aanrijding, stond er een lange file op de A2.
	Vanwege	Vanwege problemen met het zoeken naar respondenten, kozen wij ervoor om toch een literatuuronderzoek te doen in plaats van een empirisch onderzoek.
	Ten gevolge van	Ten gevolge van de aardbevingen in Groningen hadden de koeien problemen met slapen.
Doel – middel	Om… te	Hij was goed aan het trainen om uiteindelijk mee te doen aan de Olympische spelen.
	Opdat	Zij hield haar administratie goed bij, opdat zij altijd de juiste papieren kon vinden.
	Door middel van	Door middel van een literatuuronderzoek kunnen wij antwoord geven op de deelvragen.
	Met behulp van	Ik zal met behulp van het model van Porter kijken hoe het product op de markt ligt.
	Daarmee	Ik heb mijn excuses gemaakt en daarmee moet de zaak klaar zijn.
	Daartoe	Hij wil graag de presentatie doen en zal zich daartoe richten tot degene die de taken verdeelt.
	Met als doel	Piet poetst de auto’s iedere dag met als doel dat deze eerder verkocht worden.
	Door te	Zij willen gewicht verliezen door te vasten.
	Daarvoor	De atleet wil graag een gouden plak winnen en traint erg hard daarvoor.
	Teneinde	Teneinde tot Cambridge University toegelaten te worden, studeert zij iedere dag vier uur lang.
Voorwaarde	Als	Je mag pas naar huis als je het huiswerk af hebt.
	Mits	De scriptie wordt goedgekeurd, mits deze aan bepaalde voorwaarden voldoet.
	Wanneer	Hij wil pas afrijden wanneer hij het schakelen echt onder de knie heeft.
	Tenzij	We gaan trouwen tenzij onze ouders iets daartegen hebben.
	Stel dat	Stel dat ik morgen een miljoen win, dan ga ik op wereldreis.
	In het geval dat	In het geval dat de antwoorden van de respondenten overeenkomen met de resultaten uit vorig onderzoek, kan geconcludeerd worden dat het onderzoek valide is.
	Aangenomen dat	Hij is erg rijk, aangenomen dat hij daadwerkelijk die prijs heeft gewonnen.
	Indien	Er is ook een vegetarisch menu indien je niet van vlees houdt.
Reden – verklaring	Want	De onderzoeker refereert altijd in de tekst aan de bronnen die hij gebruikt, want anders pleegt hij plagiaat.
	Omdat	Griet gaat morgen niet naar school omdat zij de mazelen heeft.
	Daarom	Het is nog onduidelijk hoe het probleem zich verder zal ontwikkelen, daarom moet naar dit probleem meer onderzoek gedaan worden.
	Namelijk	We hebben het ticket nog niet geboekt. Het is namelijk nog niet zeker of Piet ook mee wil.
	Immers	Ze gaat deze zomervakantie niet op reis. Ze heeft immers geen geld.
	Aangezien	Aangezien wij naar Amsterdam verhuizen, zoeken wij een nieuwe dokter. Uitleg: Aangezien gebruik je meestal niet midden in een zin. ‘Omdat’ is altijd veiliger om te gebruiken.
	Dus	De fietser heeft geen licht op zijn fiets, dus wordt hij bekeurd.
	Daardoor	Ik heb gisteren mijn been gebroken en kan daardoor morgen niet meetrainen.
	(Dat) blijkt uit	Vrouwen zijn emotioneler dan mannen. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek naar de verschillen tussen mannen en vrouwen.
	Hierom	Ik heb smetvrees. Hierom vind ik het niet prettig om mensen een hand te geven.
	Vanwege	De Elfstedentocht ging niet door vanwege de staat van het ijs.
Voorbeeld – toelichting	Bijvoorbeeld	De honden gedragen zich niet zoals het hoort, zij reageren bijvoorbeeld niet op commando’s.
	Zo	Hij is erg deskundig op het gebied van kwantumfysica. Zo heeft hij vorig jaar hier nog een boek over geschreven.
	Ter illustratie	Het gedachtegoed van Kant is moeilijk uit te leggen, daarom hebben wij ter illustratie hiervan drie situaties geschetst.
	Zoals	In een ‘normale’ woonkamer staan verschillende meubels, zoals een bank, een tafel en een kast.
	Een voorbeeld (hier)van	De winterspelen in Sotsji waren een groot succes voor Nederland. Een voorbeeld hiervan zijn de Nederlandse schaatsers die de 500m reden.
	Dat komt voor bij	Verkoudheid is een virus dat voorkomt bij zowel mensen als dieren.
	Onder andere	Dat bedrijf bestrijdt ongedierte, onder andere muizen en wespen.
	Waaronder	Deze organisatie focust zich op vertaalkwesties, waaronder kwesties omtrent het vertalen van Engelse reclames.
	Neem nou	Nederlandse wetenschappers hebben een grote invloed gehad op het huidige denken. Neem nou een Spinoza en een Erasmus, zij hebben…
	Ter verduidelijking	Het probleem is moeilijk te bevatten. Ter verduidelijking heeft de spreker daarom een PowerPoint presentatie gebruikt.
Samenvatting – conclusie	Samengevat	Samengevat kan gesteld worden dat het bedrijf er goed aan doet social media meer te gebruiken.
	Kortom	Het was de laatste tijd zo stom op die camping en er mankeerde van alles aan de faciliteiten. Kortom, we gaan daar niet meer heen. Uitleg: Wanneer je kortom gebruikt moet je ook iets ‘in het kort’ concluderen.
	Dus	Het is dus zo dat mensen met veel vrienden niet per se gelukkiger zijn dan mensen met weinig vrienden.
	Al met al	Al met al wijst dit onderzoek uit dat de koala een bedreigde diersoort is.
	Concluderend	Concluderend is vast te stellen dat bananen eerst groen zijn en daarna geel worden.
	Samenvattend	Samenvattend is duidelijk dat die groep mensen anderen discrimineert.
	Hieruit volgt	Hieruit volgt dat mobiele telefoons mateloos populair zijn geworden sinds de jaren negentig.
	Uiteindelijk	Uiteindelijk kan gesteld worden dat veel fietsers door rood rijden bij dat kruispunt.
	Hieruit kunnen we afleiden	Hieruit kunnen we afleiden dat er nog meer onderzoek verricht moet worden naar deze kwestie.
	Alles bij elkaar	Alles bij elkaar stel ik vast dat we vaker samen moeten komen om het probleem op te kunnen lossen.
	Met andere woorden	Met andere woorden is het derde album van Michael Jackson erg goed. Uitleg: Wanneer je met andere woorden gebruikt, dan vat je iets complex op een eenvoudige manier samen.
	Daarom	Daarom kan gesteld worden dat dolfijnen zeer intelligente dieren zijn.
	Slotsom	De slotsom is dat het ontwerp niet geschikt is voor dat bedrijf.
	Alles afwegend	Alles afwegend moet ik concluderen dat er geen oplossing is voor dit probleem.
	Vandaar dat	De eitjes koken. Vandaar dat ik ze van het vuur af haal.

Wat vind jij van dit artikel?

Je hebt al gestemd op dit artikel. Bedankt :-) Je stem is doorgevoerd :-) Bezig met het verwerken van je stem...

Lou Benders

Lou was Scribbrs Product- en Kwaliteitsmanager tot ze naar Italië verhuisde voor de liefde en het lekkere weer. Nu werkt ze op afstand aan Scribbrs diensten en aan handige artikelen over academische teksten.

6 reacties

Gert Loosen

20 oktober 2016 00:31

De voorbeeldzin met 'echter' is een beetje ongelukkig gekozen:
"Ze verheugde zich enorm op de reis, echter had ze de vlucht nog niet geboekt."
Beter zou zijn:
"Ze verheugde zich enorm op de reis, ze had de vlucht echter nog niet geboekt."

Zie hiervoor http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/236/echter_aan_het_begin_van_de_zin/

Beantwoorden

Lou Benders (Scribbr-team)

21 oktober 2016 15:23

Hoi Gert,

Daar heb je gelijk in! Die ga ik even aanpassen.
Bedankt! Scherp :).

Groetjes,

Lou

wannes

2 oktober 2016 13:40

deze lijst helpt mij echt heel goed bij mijn taak van nederlands

Davien

25 mei 2016 09:08

Super! Het heeft me echt geholpen! Deze site zal ik ook gebruiken voor de examens!

Nienke

16 september 2014 22:07

Zijn dit geen signaalwoorden in plaats van verbindingswoorden?

Bas Swaen (Scribbr-team)

17 september 2014 11:22

Hoi Nienke, met verbindingswoorden en signaalwoorden wordt vaak hetzelfde bedoeld. Ik heb op enkele taalwebsites gekeken en zie dat ze de begrippen als synoniem zien. Op een enkele website kom ik ook tegen dat signaalwoorden de overkoepelende term is voor verwijswoorden en verbindingswoorden.

Laat je scriptie nakijken op taal

Plagiaatcontrole voor studenten

Literatuurlijst genereren volgens de APA-stijl

80%

Wat is jouw plagiaatscore?