Zo vind je het juiste voorzetsel
Voorzetsels zijn woorden zoals op, onder, in, door, behalve, tussen en tegen. Ze geven de relatie (bijvoorbeeld tijd, plaats of reden) aan tussen het woord waar ze voor staan en de andere woorden in de zin: tijdens de vakantie, in de scriptie, vanwege het slechte weer.
Een voorzetsel kun je makkelijk herkennen. Je kunt het altijd voor ‘de tafel’ of ‘de les’ zetten.
- voor de tafel, op de tafel
- uit de les, na de les
| Soort fout | Fout | Goed |
|---|---|---|
| Verkeerd voorzetsel | Deze laptops zijn vervangen voor nieuwe computers | Deze laptops zijn vervangen door nieuwe computers |
| Er + voorzetsel aan elkaar of los | Wanneer komt het plan er door? | Wanneer komt het plan erdoor? |
| Fouten met voorzetsels die onderdeel van een werkwoord zijn | Daar kun je wel vanuit gaan | Daar kun je wel van uitgaan |
| Combinaties met voorzetsels | Dit staat vlak bij de tafel | Dit staat vlakbij de tafel |
| Fouten met voorzetseluitdrukkingen | De directie doet geen mededelingen ten behoeve van de geruchten | De directie doet geen mededelingen met betrekking tot de geruchten |
| Ouderwets of omslachtig voorzetsel | Het doel van deze scriptie is een advies te formuleren ten aanzien van het beleid omtrent dit onderwerp | Het doel van deze scriptie is een advies te formuleren voor het beleid over dit onderwerp |
Verkeerd voorzetsel
Waarom is ‘vervangen voor’ fout?
Voorzetsels komen vaak voor in vaste combinaties met werkwoorden. Zo zeg je altijd rekening houden met, verwijzen naar, belang hechten aan en vervangen door. Er is een aantal veelvoorkomende combinaties van werkwoorden en voorzetsels.
Verkeerde voorzetsels herkennen
| Fout | Goed |
|---|---|
| Vanuit het management is besloten | Door het management is besloten |
| De aanleiding tot dit onderzoek | De aanleiding van dit onderzoek |
| Het werkproces binnen dit bedrijf | Het werkproces van dit bedrijf |
| De respondenten werden voorzien met pen en papier | De respondenten werden voorzien van pen en papier |
| Dit hoofdstuk geeft een overzicht op de wet- en regelgeving | Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de wet- en regelgeving |
| Zorg dat je overzicht hebt op het werk dat je nog moet doen | Zorg dat je overzicht hebt over het werk dat je nog moet doen |
| Deze werknemers maken onderdeel uit van een team | Deze werknemers maken deel uit van een team |
| Hij refereert naar deze bron | Hij refereert aan deze bron |
| Dat is de oorzaak voor dit probleem | Dat is de oorzaak van dit probleem |
Hoe kies je het juiste voorzetsel?
Twijfel je welk voorzetsel je moet gebruiken en vind je het niet in de lijst?
Kijk dan op internet welk voorzetsel anderen gebruiken. Kies betrouwbare websites, zoals vandale, onzetaal en taaladvies.
Zoek in de hele website en zet je zoekwoorden tussen dubbele aanhalingstekens. Typ achter je zoekwoorden site:[website], bijvoorbeeld: “vervangen door” site:onzetaal.nl. Vind je resultaten, dan kun je ervan uitgaan dat ‘vervangen door’ klopt.
Voorbeeld: hoe kies je het juiste voorzetsel?
- Is het ‘vervangen voor’ of ‘vervangen door’?
- Zoek in het woordenboek op ‘vervangen’. Daar staat als voorbeeldzin: ‘een woord door een ander vervangen’. Je weet nu dat je ‘vervangen door’ moet schrijven.
Er + voorzetsel aan elkaar of los
Waarom zijn ‘hier door’ en ‘er mee’ fout?
Het woordje ‘er’ wordt vaak aan een voorzetsel vast geschreven. Dat geldt ook voor ‘hier’, ‘daar’ en ‘waar’.
Voorbeeld: er + voorzetsel aan elkaar
- eraan, daaraan, hieraan, waaraan
- erboven, daarboven, hierboven, waarboven
- ernaast, daarnaast, hiernaast, waarnaast
Er zijn uitzonderingen op deze regel. Je schrijft ‘er’ en het voorzetsel los van elkaar als ze tot verschillende zinsdelen behoren. Deze uitzonderingen komen niet vaak voor.
Fouten herkennen: er + voorzetsel aan elkaar of los?
| Fout | Goed |
|---|---|
| Wat heb je hier van geleerd? | Wat heb je hiervan geleerd? |
| Hij was daar door van zijn stuk gebracht | Hij was daardoor van zijn stuk gebracht |
| Hij weet er van | Hij weet ervan |
| Wie staat ervoor de deur? | Wie staat er voor de deur? |
| Dat gaat erbij hem niet in | Dat gaat er bij hem niet in |
Ezelsbrug – er + voorzetsel aan elkaar of los?
Je kunt erachter komen of ‘er’ aan het voorzetsel vast moet, door er een vraagzin van te maken die begint met ‘waar’. Het antwoord op de vraag geeft aan of je er + voorzetsel aan elkaar moet schrijven.
| Lastig te bepalen | Waar…? | Goed | Dus… |
|---|---|---|---|
| Ik pak het cadeau hier( )in (in Amsterdam). | Waar pak ik het cadeau in? | Hier (in Amsterdam) pak ik het cadeau in. | Ik pak het cadeau hier in. |
| Hij investeert zijn geld hier( )in (in dit bedrijf). | Waar investeert hij zijn geld in? | Hierin (in het bedrijf) investeert hij zijn geld. | Hij investeert zijn geld hierin. |
| Zij is daar( )op( )gebrand (op een goed resultaat). | Waar is zij op gebrand? | Hierop (op een goed resultaat) is zij gebrand. | Zij is daarop gebrand. |
| Zij is daar( )op( )gebrand (op haar werk). | Waar is zij opgebrand? | Hier (op haar werk) is zij opgebrand. | Zij is daar opgebrand. |
Uitleg – er + voorzetsel aan elkaar of los?
Er, daar, hier en waar zijn bijwoorden. Deze bijwoorden schrijf je meestal vast aan het voorzetsel dat erachter staat. Die combinatie betekent dan ‘ergens + voorzetsel’.
| Fout | Goed |
|---|---|
| Waar uit heb je dat overgenomen? | Waaruit heb je dat overgenomen? (ergens uit) |
| Zij leren er van | Zij leren ervan (ergens van) |
| Hij wordt er voor gewaarschuwd | Hij wordt ervoor gewaarschuwd (ergens voor) |
| Daar binnen bestaan vier categorieën | Daarbinnen bestaan vier categorieën (ergens binnen) |
Woorden als ervan, hiervoor, daarover en waartussen maken geen deel uit van het werkwoord en horen ook niet bij een ander deel van de zin. De grammaticale term voor dit soort woorden is ‘voornaamwoordelijk bijwoord’.
Uitzondering – er + voorzetsel aan elkaar of los?
Soms schrijf je ‘er’ en het voorzetsel los van elkaar. Dat doe je als het voorzetsel niet bij ‘er’ hoort, maar bij een woordgroep.
Voorbeeld: er + voorzetsel los
- Wat staat er onder deze tabel? (‘onder deze tabel’ hoort bij elkaar)
- Wanneer komt er aan dit geweld een eind (‘aan dit geweld’ hoort bij elkaar)
Als de woorden er, hier, daar en waar een letterlijke betekenis hebben (op die plek, op deze plek, op welke plek), dan zijn het losse bijwoorden. Ook dan schrijf je ze niet aan het voorzetsel vast.
Voorbeelden: er + voorzetsel los
- Ik pak het cadeau hier in (hier in deze kamer)
- Ik pak het cadeau hierin (in dit papier)
- Ik kom er achter (achter de piano)
- Ik kom erachter (ik ontdek het)
Wist je dat...
Scribbr editors gemiddeld 150 fouten per 1000 woorden corrigeren? Voorkom dat jouw scriptie, plan van aanpak of verslag wordt afgekeurd op taal. Laat het nakijken door de taalexperts van Scribbr!
Fouten met voorzetsels die onderdeel van een werkwoord zijn
Waarom is ‘vanuit gaan’ fout?
Als er twee voorzetsels naast elkaar in de zin staan, dan hoort het tweede voorzetsel meestal bij het werkwoord in de zin en dan mag je het niet vastplakken aan ‘er’ of een ander voorzetsel.
Hoe weet je of een voorzetsel een deel van het werkwoord is? Kijk daarvoor naar het hele werkwoord. Als het voorzetsel aan het hele werkwoord vastzit, dan hoort het daarbij.
Voorbeelden: voorzetsel als onderdeel van een werkwoord
- ervan terugkomen
- erop afstappen
- ervan uitgaan
- eraan toekomen
- erbij optellen
Fouten herkennen: voorzetsel als onderdeel van een werkwoord
| Fout | Goed |
|---|---|
| Daar kan de betrokkene vanuit gaan | Daar kan de betrokkene van uitgaan |
| Ik ga ervanuit dat hij een voldoende haalt | Ik ga ervan uit dat hij een voldoende haalt |
| Hierna volgt de tabel; zij ziet dat de tekst eronderdoor gaat | Hierna volgt de tabel; zij ziet dat de tekst eronder doorgaat |
| Ze zien er toch vanaf | Ze zien er toch van af |
| Wanneer zal hij er aantoe komen? | Wanneer zal hij eraan toekomen? |
| Hij komt erachter aan | Hij komt erachteraan |
Combinaties met voorzetsels
Waarom is ‘vlakbij de tafel’ fout?
De combinatie van twee voorzetsels, of van een voorzetsel met een bijwoord, schrijf je als twee losse woorden als er een zelfstandig naamwoord op volgt.
Voorbeeld: combinaties met voorzetsels
- Het boek ligt boven op de stapel
- Het boek ligt bovenop
- Het staat vlak bij hoofdstuk 1
- Vlakbij zie ik het staan
Ook zonder het voorzetsel of bijwoord blijft de zin correct:
- Het boek ligt (boven) op de stapel.
- Het staat (vlak) bij hoofdstuk 1.
De combinaties achteraan, vooraan, onderaan, bovenaan schrijf je bijna altijd aan elkaar. Ze vormen in hun geheel een voorzetsel. Je kunt het eerste voorzetsel niet weglaten, want dan klopt de zin niet meer.
Fouten herkennen: combinaties met voorzetsels
| Fout | Goed |
|---|---|
| De verschillende visies komen dichtbij elkaar | De verschillende visies komen dicht bij elkaar |
| Ik zit er midden in | Ik zit er middenin |
| Dit komt er het dichtst bij | Dit komt er het dichtstbij |
| Dat staat onderin de tabel | Dat staat onder in de tabel |
| Het staat voorop het boek | Het staat voor op het boek |
| Achter aan in deze scriptie staan de bijlagen | Achteraan in deze scriptie staan de bijlagen |
| De datum staat boven aan de brief | De datum staat bovenaan de brief |
Ezelsbrug – combinaties met voorzetsels
Wil je weten of je combinaties met voorzetsels aan elkaar schrijft of als twee losse woorden? Kijk dan of je het eerste woord kunt weglaten. Klopt de zin nog steeds, dan schrijft je de combinatie los van elkaar.
| Lastig te bepalen | Weglaten? | Antwoord | Dus… |
|---|---|---|---|
| Het nummer staat onder( )aan de pagina | Kun je ‘onder’ weglaten? | Nee: ‘Het nummer staat aan de pagina’ is geen goede zin. | Het nummer staat onderaan de pagina |
| De loopband staat boven( )aan de muur vast. | Kun je ‘boven’ weglaten? | Ja: ‘De loopband staat aan de muur vast’ is een goede zin. | De loopband staat boven aan de muur vast. |
| Het boek ligt boven( )op de stapel. | Kun je ‘boven’ weglaten? | Ja: ‘Het boek ligt op de stapel’ is een goede zin. | Het boek ligt boven op de stapel. |
| Het boek ligt boven( )op. | Kun je ‘boven’ weglaten? | Nee: ‘Het boek ligt op’ is geen goede zin. | Het boek ligt bovenop. |
Fouten met voorzetseluitdrukkingen
Waarom is ‘ten behoeve van’ hier fout?
Een voorzetseluitdrukking is een vaste combinatie van woorden die samen de functie hebben van een voorzetsel. Je kunt ze meestal vervangen door één woord.
‘Ten behoeve van’ kun je vervangen door ‘voor’. Je kunt niet zeggen: De directie doet geen mededelingen voor de geruchten. Daarom is ‘ten behoeve van’ hier fout.
Fouten met voorzetseluitdrukkingen herkennen
| Fout | Goed |
|---|---|
| De directie doet geen mededelingen ten behoeve van de geruchten | De directie doet geen mededelingen met betrekking tot de geruchten |
| Door middel van een computerstoring konden de gegevens niet worden opgeslagen | Als gevolg van een computerstoring konden de gegevens niet worden opgeslagen |
| In vergelijking tot de andere groep is deze groep groter | In vergelijking met de andere groep is deze groep groter |
| Wil je de deur sluiten met het oog voor de tocht? | Wil je de deur sluiten met het oog op de tocht? |
| De gemeente wil subsidieaanvragen met betrekking op beschermde monumenten goedkeuren | De gemeente wil subsidieaanvragen met betrekking tot beschermde monumenten goedkeuren |
| Als gevolg voor de grote droogte stierven veel bomen | Als gevolg van de grote droogte stierven veel bomen |
| Het onderzoek is uitgevoerd doormiddel van semigestructureerde interviews | Het onderzoek is uitgevoerd door middel van semigestructureerde interviews |
Fouten met voorzetseluitdrukkingen voorkomen
Een voorzetseluitdrukking is een vaste combinatie van woorden + een voorzetsel.
Weet je niet zeker of je de juiste voorzetseluitdrukking gebruikt? Vervang de voorzetseluitdrukking dan door één voorzetsel. Klopt de zin nog steeds? Dan heb je de goede uitdrukking gebruikt.
Let op: gebruik niet te veel voorzetseluitdrukkingen. Ze kunnen je tekst onnodig vaag en omslachtig maken.
Ouderwetse en omslachtige voorzetsels
Waarom kun je beter niet te veel ouderwetse en omslachtige voorzetsels gebruiken?
Als je een tekst schrijft, is het makkelijk om voorzetseluitdrukkingen en vage voorzetsels zoals middels of omtrent te gebruiken, want ze passen in bijna elke zin.
Maar ze kunnen je tekst ook omslachtig en vaag maken. Gebruik ze daarom zo weinig mogelijk.
Ouderwetse en omslachtige voorzetsels herkennen
| Omslachtig | Kort en krachtig |
|---|---|
| De chef geeft adviezen met betrekking tot structurele verbeteringsmogelijkheden | De chef geeft adviezen voor structurele verbeteringsmogelijkheden |
| De leidinggevende stelt managementrapportages op ten behoeve van het management | De leidinggevende stelt managementrapportages op voor het management |
| De trein heeft vertraging als gevolg van een omgewaaide boom | De trein heeft vertraging door een omgewaaide boom |
| De Kamer vergadert over het beleid ten aanzien van Saoedi-Arabië | De Kamer vergadert over het beleid voor Saoedi-Arabië |
| De theorie wordt uitgelegd middels voorbeelden | De theorie wordt uitgelegd met voorbeelden |
| Omtrent dit onderwerp is veel geschreven | Over dit onderwerp is veel geschreven |
| Binnen deze scriptie wordt hier aandacht aan besteed | In deze scriptie wordt hier aandacht aan besteed |
Ouderwetse en omslachtige voorzetsels vervangen
| Ouderwets of omslachtig voorzetsel | Vervangen door… |
|---|---|
| aan de hand van | met |
| als gevolg van | door, wegens |
| door middel van | door, met |
| in het kader van | om |
| in verband met | door, omdat, doordat |
| met betrekking tot | over |
| met het oog op | om |
| op grond van | volgens |
| op het gebied van | op, voor, over |
| ten aanzien van | op, over, tegen, van |
| ten behoeve van | voor |
| ter zake van | over |
| ten gevolge van | door |
| ten gunste van | voor |
| uit het oogpunt van | om |
| betreffende | over |
| middels | met, door, via |
| omtrent | over |
| aangaande | over |
| inzake | over |
| binnen | in |
| rond | over |
| rondom | over |
1 reactie
Annemarie Piersma (Scribbr-team)
21 maart 2014 12:54Bedankt voor het lezen! Ik hoop dat je er iets aan hebt gehad. Zit je nog met een vraag? Laat een reactie achter en ik kom zo snel mogelijk bij je terug.