Ik, jij en wij in je scriptie

In veel academische teksten mag de ik-, jij- en wij-vorm niet gebruikt worden. Vaak mag dit wel in:

• het voorwoord van een scriptie of verslag
• een essay
• een reflectieverslag
• een stageverslag
• transcripties van interviews

Voor scripties en overige academische teksten geldt veelal dat de ik-, jij- en wij-vorm als te informeel gezien worden. Gebruik deze daarom alleen als je hier uitdrukkelijk toestemming voor hebt gekregen van je begeleider of in je instructies.

Een handige manier om de ik-vorm en andere persoonlijke voornaamwoorden te vermijden is de lijdende vorm gebruiken of zinnen te herschrijven.

Tip: Gebruik onze gratis Spellingscontrole om alle grammaticale, spellings- en interpunctiefouten in je tekst te verbeteren.

Eerste persoon enkelvoud (ik)

Waarom wordt ‘ik’ meestal afgeraden?

In veel academische teksten mag de ik-vorm niet gebruikt worden, behalve als je hier uitdrukkelijk toestemming voor hebt gekregen.

Bij twijfel of je de ik-vorm mag gebruiken, kun je dat het best even nagaan bij je begeleider.

De eerste persoon enkelvoud herkennen

De eerste persoon enkelvoud (ik-vorm) heeft verschillende vormen die in principe altijd aangepast moeten worden in academische teksten.

De eerste persoon enkelvoud voorkomen in je scriptie

Een handige manier om de ik-vorm te voorkomen, is de lijdende vorm gebruiken. Een overdaad aan de lijdende vorm kan teksten echter minder goed leesbaar maken, dus probeer te variëren tussen de lijdende en actieve vorm.

In de actieve vorm wordt het onderwerp van de zin benoemd; in de lijdende vorm wordt dat juist achterwege gelaten.

Uitleg eerste persoon enkelvoud (ik)

‘Ik’ is een persoonlijk voornaamwoord, net als ‘jij’ en ‘wij’. Het is de eerste persoon enkelvoud. Er zijn nog enkele andere vormen van de eerste persoon enkelvoud die je in de meeste gevallen het best kan aanpassen in academische teksten die je schrijft.

Vormen van de eerste persoon enkelvoud

Een manier om de ik-vorm te vermijden maar wel over jezelf te spreken, is door ‘de onderzoeker’ te schrijven als je jezelf wil aanduiden. Hoewel dit niet fout is, kan het gekunsteld aandoen. Daarom gaat de voorkeur in dit geval uit naar de lijdende vorm.

Hoeveel fouten bevat jouw scriptie?

De taalexperts van Scribbr verbeteren gemiddeld 150 fouten per 1000 woorden. Benieuwd wat er precies wordt verbeterd? Verschuif de cursor van links naar rechts!

Scriptie nakijken op taal

Tweede persoon enkelvoud en meervoud (jij, u en jullie)

Waarom wordt ‘je’ hier afgeraden?

Vormen van ‘jij’ en ‘jullie’ mogen niet gebruikt worden in academische teksten omdat je de lezer vrijwel nooit mag aanspreken. Alleen in het voorwoord van een scriptie mag dat. Daar gebruik je alleen ‘u’.

Ook ‘je’ als alternatief voor ‘men’ wordt afgeraden omdat dit tot spreektaal gerekend kan worden.

Vormen van ‘jij’, ‘u’ en ‘jullie’ herkennen

Vormen van ‘jij’, ‘u’ en ‘jullie’ voorkomen

Zodra een vorm van ‘jij’, ‘u’ of ‘jullie in de tekst staat, kun je de zin het beste aanpassen.

Dat kun je doen door de lijdende vorm te gebruiken of de zin te herschrijven, zodat het persoonlijke voornaamwoord niet meer voorkomt.

Een manier om dat te doen is de IS-AV-constructie te gebruiken.

Uitleg ‘jij’, ‘u’ en ‘jullie’

Net als vormen van ‘u’, de beleefde aanspreekvorm, mogen ‘jij’ en ‘jullie’ over het algemeen niet gebruikt worden in academische teksten. Alleen in een voorwoord mag je de lezer een enkele keer aanspreken. Dit doe je meestal alleen in de eerste en laatste zin van het voorwoord.

Vormen van de tweede persoon die voorkomen moeten worden

‘Je’ als synoniem voor ‘men’

Het algemeen gebruik van het woord ‘je’ kun je het beste vermijden, net als het gebruik van ‘men’. Dat doe je door te noemen naar wie of wat hiermee verwezen wordt.

Soms is dat lastig, bijvoorbeeld als niet bekend of relevant is naar wie ‘je’ of ‘men’ verwijst. Dan is het gebruik van deze woorden niet verboden, maar wel af te raden.

Een goed alternatief is om de zin te herschrijven. Kijk bijvoorbeeld of je de lijdende vorm kunt gebruiken om ‘je’ of ‘men’ te voorkomen.

Eerste persoon meervoud (wij)

Waarom wordt ‘we’ afgeraden?

Net als de ik-vorm kun je de wij-vorm het best vermijden in de meeste academische teksten, behalve als je hier toestemming voor hebt gekregen.

In dat laatste geval kun je het gebruiken als je daadwerkelijk samen met iemand anders de tekst hebt geschreven of een bepaald (deel van een) onderzoek hebt uitgevoerd.

De eerste persoon meervoud voorkomen in je scriptie

Een veelvoorkomend voorbeeld van de wij-vorm is als deze gebruikt wordt om een algemene groep aan te duiden waar de schrijver onderdeel van uitmaakt, zoals de Nederlanders. Dit moet altijd aangepast worden in academische teksten.

Dit kun je doen door te benoemen naar wie met ‘wij’ wordt verwezen of door de lijdende vorm te gebruiken.

Uitleg ‘wij’

Omdat de wij-vorm als informeel gezien wordt, kun je deze het best vermijden. Sommige opleidingen staan het toe om de wij-vorm te gebruiken om naar de onderzoekers zelf te verwijzen, maar Scribbr geeft de voorkeur aan alternatieven.

Vormen van de eerste persoon meervoud

Derde persoon enkelvoud en meervoud (hij, zij, het en zij)

Waarom kan de derde persoon wel?

De enige persoonlijke voornaamwoorden die breed gebruikt mogen worden in academische teksten zijn ‘hij’, ‘zij’, ‘het’ en ‘zij’ (voor meervoud). Waar ‘ik’ en ‘jij’ vaak zorgen voor een te informele of subjectieve toon, is dat niet zo bij de derde persoon.

In het voorbeeld verwijst ‘ze’ terug naar ‘de organisatie’. Omdat ‘organisatie’ een vrouwelijk woord is, wordt het vrouwelijke ‘ze’ gebruikt. Het verwijswoord moet altijd corresponderen met het geslacht van het zelfstandig naamwoord.

Waar je ook mee moet oppassen is het voorkomen van onduidelijke verwijzingen. Zodra niet duidelijk is waar ‘hij’, ‘zij’ of ‘het’ naar verwijst, is een verwijzing niet helder en moet je deze verduidelijken.

Derde persoon herkennen

Vormen van de derde persoon die zijn toegestaan in academische teksten

Veelgestelde vragen

Mag je de ik-, jij- of wij-vorm gebruiken in scripties?

In veel academische teksten mogen de ik-, jij- en wij-vorm niet gebruikt worden. Vaak mag dit wel in:

• het voorwoord van een scriptie of verslag
• een essay
• een reflectieverslag
• een stageverslag
• transcripten van interviews

Hoe voorkom je de ik- en wij-vorm in een scriptie?

Een handige manier om de ik-vorm te voorkomen, is de lijdende vorm gebruiken. Een overdaad aan de lijdende vorm kan teksten echter minder goed leesbaar maken, dus probeer te variëren tussen de lijdende en actieve vorm.

In de actieve vorm wordt het onderwerp van de zin genoemd; in de lijdende vorm wordt dat juist achterwege gelaten.

• Het stappenplan heb ik uitgebreid uiteengezet.
• Het stappenplan is uitgebreid uiteengezet.

Mag je het woordje “men” gebruiken in scripties?

Het algemeen gebruik van het woord “je” kun je het beste vermijden, net als het gebruik van “men”. Dat doe je door te noemen naar wie of wat hiermee verwezen wordt.

Het gebruik van men wordt vaak gezien als spreektaal, en kan zorgen voor verwarring (want wie is “men”?).

Soms is dat lastig, bijvoorbeeld als niet bekend of relevant is naar wie “je” of “men” verwijst. Dan is het gebruik van deze woorden niet verboden, maar wel af te raden.