Wat is alliteratie? | Betekenis & Voorbeelden

Een alliteratie is een vorm van rijm waarbij dezelfde beginletter een aantal keer achter elkaar wordt herhaald. Alliteratie wordt soms ook beginrijm, letterrijm of stafrijm genoemd en kan worden gebruikt als stijlfiguur, bijvoorbeeld in poëzie.

Voorbeelden van bekende alliteraties
  • Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan
  • Drie dikke drilboren drillen door drie dikke deuren
  • Heerlijk, helder Heineken
Let op
Hoewel alliteratie soms als synoniem voor beginrijm wordt gebruikt, omvat beginrijm ook andere vormen van rijm, zoals voorrijm en een anafoor.

Probeer de gratis Scribbr Grammatica Check

Waarom worden alliteraties gebruikt?

Alliteraties zorgen ervoor dat een zin vloeiend loopt of dat deze nadruk krijgt. Daarom komt dit stijlfiguur vaak terug in proza of poëzie. Ook gebruiken veel merken een alliteratie voor hun merknaam of slogan, zodat deze beter blijft hangen.

Voorbeelden van alliteraties in marketing
  • Vanish: Vertrouw Vanish, vergeet vlekken
  • Action: Verrassend volledig, verbazend voordelig
  • Toyota: Today, tomorrow, Toyota
Voorbeelden van allitererende merk-, persoons- en personagenamen
  • Coca Cola
  • Piet Paaltjens
  • Donald Duck
Voorbeelden van alliteraties in uitdrukken en gezegden
  • Lief en leed delen
  • Schots en scheef staan
  • Paal en perk stellen

In academische teksten, zoals een scriptie, is het minder gebruikelijk om veel alliteraties of andere stijlfiguren te gebruiken. Toch kan een pakkende titel best een alliteratie bevatten.

Regels voor een alliteratie

Er is geen overeenstemming over de officiële definitie van een alliteratie. Vaak bestaat er onenigheid over de volgende aspecten:

  • Doorbreking van de herhaling. In lange zinnen wordt een alliteratie soms onderbroken door een (onbeklemtoond) woord met een andere letter, zoals in “Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan”. De meeste bronnen beschouwen dit alsnog als een alliteratie.
  • Beklemtoning van de lettergreep. De meesten erkennen een alliteratie alleen als de herhaling plaatsvindt voor beklemtoonde lettergrepen. Zo zou “groen gras” wel een alliteratie zijn, omdat beide lettergrepen een klemtoon hebben, maar “goed gedaan” niet, omdat “ge” in “gedaan” geen klemtoon heeft.
  • Uitspraak versus spelling. Sommigen erkennen een alliteratie niet als de beginletter hetzelfde wordt uitgesproken, maar niet hetzelfde wordt geschreven. Zo zou “zeven zwanen zwemmen” wel als alliteratie worden gezien (want er is drie keer een “z”), maar “zeven slimme zwanen” niet (omdat het tweede woord een “s” krijgt).
  • Medeklinker of klinker. Sommige bronnen geven aan dat een alliteratie alleen geldt voor medeklinkers. Zo zou “Liesje leerde Lotje lopen” wel een alliteratie zijn en “acht aapjes aaien” niet. De meeste bronnen erkennen alliteraties voor klinkers én medeklinkers, maar alliteraties met medeklinkers lijken gebruikelijker te zijn.

Andere stijlfiguren

Andere bekende stijlfiguren zijn:

A-E F-Z

Andere interessante taalartikelen

Op zoek naar meer artikelen over definities, afkortingen, veelgemaakte fouten en stijlfiguren? Bekijk dan ook eens onderstaande artikelen met uitleg, voorbeelden en oefeningen!

 

Veelgestelde vragen over alliteraties

Wat is een aliteratie?

Een alliteratie is een vorm van rijm waarbij dezelfde beginletter een aantal keer achter elkaar wordt herhaald. Aliteratie met één l is een verkeerd gespelde variant op dit woord.

Wat is het verschil tussen een alliteratie en een anafoor?

Een alliteratie is een vorm van rijm waarbij dezelfde beginletter een aantal keer achter elkaar wordt herhaald. Een anafoor is een herhaling van een of meerdere woorden in één of meerdere zinnen.

Voorbeeld: alliteratie vs anafoor
  • Alliteratie: Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan.
  • Anafoor: Niemand die het ziet. Niemand die het hoort. Niemand die het merkt.

Citeer dit Scribbr-artikel

Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.

Merkus, J. (2024, 10 april). Wat is alliteratie? | Betekenis & Voorbeelden. Scribbr. Geraadpleegd op 3 december 2024, van https://www.scribbr.nl/retorica/alliteratie/

Wat vind jij van dit artikel?
Julia Merkus

Julia heeft onder andere een bachelor in Nederlandse Taal en Cultuur en twee masters in Linguistics en Taal- en Spraakpathologie. Na enkele jaren als editor, onderzoeker en docent schrijft ze nu artikelen over scripties, taalkunde, methodologie en statistiek om studenten te helpen.