Sunk cost fallacy (Verzonken kosten) | Betekenis & Voorbeelden

De sunk cost fallacy (ook wel verzonken kosten genoemd) is de neiging van mensen om door te gaan met een bezigheid of actie, zelfs als het voordeliger zou zijn om op te geven. Dit doen ze omdat ze hun tijd, energie of andere middelen hebben geïnvesteerd en het gevoel hebben dat het voor niets zou zijn geweest als ze stoppen.

Als gevolg van deze drogreden nemen we irrationele of suboptimale beslissingen. De sunk cost fallacy kan worden waargenomen in verschillende contexten, zoals het bedrijfsleven, relaties en dagelijkse beslissingen.

Wat is sunk cost fallacy?

De sunk cost fallacy treedt op wanneer we het gevoel hebben dat we te veel hebben geïnvesteerd om ermee te stoppen. Deze psychologische valkuil zorgt ervoor dat we aan een plan blijven vasthouden, zelfs als het ons niet langer dient en de kosten duidelijk hoger zijn dan de baten.

De sunk cost fallacy kan worden waargenomen bij grote beslissingen in het leven, zoals doorgaan met studeren voor iets dat ons niet interesseert omdat we al een hoog bedrag aan collegegeld hebben betaald, maar ook bij eenvoudige, alledaagse beslissingen (zoals een film blijven kijken tot het einde, zelfs als die saai is).

In de economie verwijzen verzonken kosten naar geld dat al is uitgegeven en niet kan worden teruggevorderd. Meer in het algemeen kunnen verzonken kosten alles zijn wat je hebt geïnvesteerd en niet meer terugkrijgt: de tijd die je in een relatie hebt gestoken of de moeite die je hebt gedaan om je eerste jaar op de universiteit te halen.

Hier zijn enkele voorbeelden van hoe de sunk cost fallacy zich kan manifesteren:

• In een relatie blijven ook al ben je ongelukkig vanwege alle jaren die je samen hebt doorgebracht.
• Denken dat je je scriptieonderwerp niet kunt veranderen omdat je er zoveel tijd in hebt geïnvesteerd.
• Blijven in een baan die niet bevredigend is vanwege alle maanden van training die je hebt moeten ondergaan.
• Vasthouden aan je hoofdvak, omdat je al meerdere vakken hebt gevolgd, ook al realiseer je je dat het niet het carrièrepad is dat je wilt bewandelen.

Waarom is de sunk cost fallacy een probleem?

De sunk cost fallacy leidt ertoe dat mensen geloven dat investeringen uit het verleden (i.e., verzonken kosten) verdere investeringen en verbintenissen rechtvaardigen. Ze geloven dit omdat de reeds geïnvesteerde middelen anders verloren zullen gaan.

Bij rationele besluitvorming zouden verzonken kosten geen rol mogen spelen in onze toekomstige acties omdat we het geld, de tijd of de energie die we hebben geïnvesteerd nooit kunnen terugverdienen – ongeacht het resultaat.

In plaats van de huidige en toekomstige kosten en baten in overweging te nemen, blijven we gefixeerd op onze investeringen uit het verleden en laten we deze gedane investeringen onze beslissingen leiden.

Dit is een drogreden of denkfout (zoals argumentum ad hominem) die een vicieuze cirkel van slechte investeringen creëert, ook wel bekend als “goed geld naar kwaad geld gooien”.

Waarom komt de sunk cost fallacy voor?

De sunk cost fallacy doet zich voor omdat we niet altijd rationele besluitvormers zijn. Integendeel, we worden vaak beïnvloed door onze emoties, die ons binden aan onze eerdere verplichtingen, zelfs als er bewijs is dat dit niet in ons belang is.

De volgende factoren kunnen helpen verklaren waarom de sunk cost fallacy optreedt:

• Verliesaversie (loss aversion): Omdat verliezen vaak veel erger aanvoelt dan winnen, proberen we eerder verliezen te vermijden dan winsten na te streven. Hoe meer tijd en andere middelen je ergens aan besteedt, hoe meer verlies je zult voelen als je wegloopt.
• Framing effect: Onze perceptie van een situatie of een optie hangt af van of deze in een negatief of positief daglicht wordt geplaatst. We geloven dat het opgeven van een project gelijk staat aan een verlies (negatief frame), ook al is het volkomen rationeel om te stoppen met het verspillen van onze middelen aan iets dat niet werkt. Doorgaan stelt ons daarentegen in staat om onze beslissing als een succes te zien (positief frame).
• Een verlangen om verspilling te voorkomen: Een van de redenen waarom we voor de sunk cost fallacy vallen, is dat stoppen zou betekenen dat we toegeven dat alle middelen die we tot dan toe geïnvesteerd hebben verspild zijn. Verspilling is duidelijk geen wenselijke eigenschap. Dit verklaart bijvoorbeeld waarom we proberen een boek dat we niet leuk vinden uit te lezen: als we stoppen, voelt het alsof de tijd die we tot dan toe aan het lezen hebben besteed verspild is.
• Optimisme bias: Dit betekent dat we de kans overschatten dat onze inspanningen uiteindelijk vruchten zullen afwerpen, waardoor we eventuele rode vlaggen negeren. Als gevolg daarvan blijven we geld, tijd of energie in projecten steken omdat we ervan overtuigd zijn dat het uiteindelijk allemaal zal lonen.
• Persoonlijke verantwoordelijkheid: De sunk cost fallacy treft ons het meest wanneer we ons verantwoordelijk voelen voor een beslissing en de verzonken kosten die ermee gepaard gaan. Dit creëert een emotionele bias waardoor we ons vastklampen aan het project, de beslissing of de actie waarvoor we ons persoonlijk verantwoordelijk voelen.

Voorbeeld sunk cost fallacy

De sunk cost fallacy kan onze beslissingen beïnvloeden als reactie op eerdere investeringen van anderen.

Hoe vermijd je de sunk cost fallacy?

De sunk cost fallacy vermijden kan een uitdaging zijn, maar de volgende strategieën kunnen je helpen:

• Besteed aandacht aan je redenering: Geef je voorrang aan toekomstige kosten en baten, of ben je gegijzeld door je eerdere investering of toezegging – zelfs als je er niet langer iets aan hebt? Neem je nieuwe data of bewijs mee in je beslissing om een project voort te zetten of af te breken?
• Overweeg de “opportuniteitskosten”: Als je blijft investeren in een project of relatie, wat loop je dan mis? Is er een andere weg die je meer voordeel of voldoening kan brengen?
• Vermijd de valkuil van emotionele investering: Als je je emotioneel betrokken voelt bij een project, kun je uit het oog verliezen wat er echt aan de hand is. Dat is het moment waarop de sunk cost fallacy in werking treedt en je het verkeerde pad op stuurt. Advies vragen aan mensen die niet emotioneel betrokken zijn, kan een openbaring zijn en je helpen een weloverwogen beslissing te nemen.

Andere interessante taalartikelen

Op zoek naar meer artikelen over definities, afkortingen, veelgemaakte fouten en stijlfiguren? Bekijk dan ook eens onderstaande artikelen met uitleg, voorbeelden en oefeningen!

Veelgestelde vragen over sunk cost fallacy (verzonken kosten)

Wat zijn veelvoorkomende soorten drogreden in onderzoek?

Een drogreden is een denkfout of verkeerde overtuiging, met name eentje die gebaseerd is op ongegronde argumenten. Veel voorkomende soorten drogredenen die de kwaliteit van je onderzoek in gevaar kunnen brengen zijn:

• Onjuiste oorzaak-gevolgrelatie (onjuist beroep op causaliteit): Beweren dat twee gebeurtenissen die samen voorkomen een oorzaak-gevolgrelatie hebben, ook al kan dit niet worden bewezen.
• Ecologische denkfout (ecological fallacy): Inferenties maken over de aard van individuen op basis van geaggregeerde data over de groep.
• Sunk cost fallacy: Doorgaan met een project of beslissing omdat je er al tijd, moeite of geld in hebt geïnvesteerd, zelfs als de huidige kosten hoger zijn dan de baten.
• Base rate fallacy: het negeren van base rate of statistisch significante informatie, zoals de steekproefgrootte of de relatieve frequentie van een gebeurtenis, ten gunste van minder relevante informatie, bijvoorbeeld met betrekking tot een enkel geval of een klein aantal gevallen.
• Planningsfout (planning fallacy): Het onderschatten van de tijd die nodig is om een toekomstige taak te voltooien, zelfs als je weet dat soortgelijke taken in het verleden langer hebben geduurd dan gepland.

Wat is het verschil tussen sunk cost fallacy en commitment bias?

De sunk cost fallacy en escalatie van inzet (of commitment bias) zijn twee nauw verwante termen. Er is echter een klein verschil tussen beide:

• Escalatie van inzet (ook wel commitment bias genoemd) is de neiging om consistent te zijn met wat we in het verleden al hebben gedaan of gezegd dat we daadwerkelijk zullen doen, vooral als we dat in het openbaar hebben gedaan. Met andere woorden, het is een poging om ons gezicht te redden en consistent te lijken.
• Sunk cost fallacy is de neiging om vast te houden aan een beslissing of een plan, zelfs als het plan mislukt. Omdat we al waardevolle tijd, geld of energie hebben geïnvesteerd, voelt stoppen alsof deze middelen verspild zijn.

Met andere woorden, een commitment bias is een manifestatie van de sunk cost fallacy: een irrationele escalatie van inzet (i.e., een toenemende betrokkenheid) komt vaak voor wanneer mensen weigeren te accepteren dat de middelen die ze al hebben geïnvesteerd niet kunnen worden terugverdiend. In plaats daarvan dringen ze aan op meer uitgaven om de initiële investering (en de opgelopen verliezen) te rechtvaardigen.