Primaire vs. secundaire bronnen | Uitgelegd & voorbeelden

Als je onderzoek doet, is het belangrijk dat je controleert of je gebruikmaakt van primaire of secundaire bronnen:

• Een primaire bron wordt ook wel een oorspronkelijke bron genoemd, en hierin wordt bijvoorbeeld een originele, empirische studie beschreven.
• Een secundaire bron is een bron over een bron, bijvoorbeeld een literatuuronderzoek over die originele empirische studie.

Het is beter om in je scriptie waar mogelijk primaire bronnen te gebruiken, omdat deze de betrouwbaarheid van je tekst verhogen. Op die manier zie je de informatie altijd in de juiste context en weet je zeker dat een schrijver van een secundaire bron de oorspronkelijke bron niet per ongeluk verkeerd heeft begrepen.

Wat is een primaire bron?

Primaire bronnen zijn het oorspronkelijke bewijs van gebeurtenissen, objecten, personen of uitgevoerd werk. Voorbeelden hiervan zijn:

• Onderzoeksresultaten
• Statistische gegevens
• Ooggetuigenverslagen
• Enquêtes en interviews
• Juridische documenten

Via primaire bronnen kunnen studenten en onderzoekers de werkelijke gebeurtenis zo dicht mogelijk benaderen. De informatie in primaire bronnen is nog niet geanalyseerd, samengevat of geïnterpreteerd door iemand buiten het onderzoek. Dit geeft je de mogelijkheid om dit zelf te doen.

Wat is jouw plagiaatscore?

Check binnen 10 minuten hoeveel plagiaat je scriptie bevat.

• Plagiaatpercentage + uitgebreid rapport
• Lijst met alle gevonden bronnen
• Jouw scriptie komt niet in de database

Doe de check

Wat is een secundaire bron?

Een secundaire bron interpreteert, analyseert of verklaart primaire bronnen. Deze bronnen zijn een stap verwijderd van de oorspronkelijke gebeurtenis en zijn daarom niet altijd even relevant als de originele bron.

Enkele voorbeelden zijn:

• (Literatuur)reviews
• Opiniestukken
• Documentaires
• Boeken

Voorbeelden van primaire en secundaire bronnen

Het type bron bepalen door vragen te stellen

Om te bepalen of je met een primaire of secundaire bron te maken hebt, kun je de volgende eenvoudige vragen stellen:

• Is de bron gemaakt tijdens of op de plaats van de gebeurtenis of tijdsperiode?
• Was de maker van de bron op de een of andere manier direct betrokken bij de gebeurtenis of tijdsperiode?
• Krijgen personen die direct betrokken waren bij de gebeurtenis of tijdsperiode in de bron de mogelijkheid om hun verhaal te delen?
• Is de bron een foto, kunstwerk, literair werk of een film die gemaakt is door jouw onderzoeksonderwerp of waarin deze persoon figureert?
• Is de bron een juridisch document, een originele verzameling van gegevens of statistieken, of een persoonlijke mededeling?

Als het antwoord op een of meerdere vragen ja is, dan is het waarschijnlijk een primaire bron.

Zijn jouw APA-bronvermeldingen foutloos?

De AI-gedreven APA Checker toont je iedere fout in je bronvermelding en legt je uit hoe je het oplost. Nooit meer een lager cijfer door bronvermelding!

Aan de slag

Het type bron bepalen door de context te bekijken

Het is belangrijk om je te realiseren dat de focus van je onderzoek en je onderzoeksvraag mede bepalen welke bronnen primaire bronnen vormen voor jouw onderzoek.

Stel dat je een scriptie schrijft over de evacuatie van het Rivierenland uit 1995. Je kunt primaire bronnen raadplegen, zoals nieuwsartikelen van dat moment, foto’s, nieuwsfragmenten, interviews met mensen die ter plaatse waren, en radiofragmenten uit die tijd. Als secundaire bronnen kun je onder meer documentaires of krantenartikelen gebruiken.

Stel nu dat je scriptie niet over de overstromingen zelf gaat, maar over de berichtgeving in de media over dit onderwerp. Dan zijn de documentaires en krantenartikelen de primaire bronnen.

Primaire versus secundaire bronnen: welke zijn beter?

Over het algemeen worden primaire bronnen als betrouwbaarder en gezaghebbender beschouwd. Deze bronnen bevatten namelijk bewijsmateriaal.

Er zijn echter secundaire bronnen (bijvoorbeeld literatuurstudies) die een grote hoeveelheid eerder onderzoek combineren en het bestaande onderzoek vanuit een uniek perspectief analyseren. Als je zo’n literatuurstudie gebruikt en aanhaalt, kan dit van toegevoegde waarde zijn voor je eigen onderzoek.

In je onderzoek zul je zowel primaire als secundaire bronnen gebruiken. Zelfs als je een wetenschappelijk experiment uitvoert, put je uit eerdere methoden van andere onderzoekers en bestaande theorieën. Daarnaast geef je een overzicht van van de bestaande literatuur.

Vergeet niet de primaire en secundaire bronnen die je gebruikt op de juiste manier te citeren om plagiaat te voorkomen.

Bron in bron

Het kan ook voorkomen dat je een citaat uit een onderzoek wilt overnemen. In dat geval moet je altijd op zoek gaan naar de oorspronkelijke bron, zodat je zeker weet dat de onderzoeker van het gevonden onderzoek dit citaat niet verkeerd heeft overgenomen of geïnterpreteerd. Ook zie je het citaat dan in de juiste context.

Alleen wanneer je de primaire bron echt niet kunt vinden, citeer je secundaire bron. Hier zijn vaak speciale richtlijnen voor. Ook APA heeft richtlijnen voor het verwijzen naar een indirecte bron.

Primaire bronnen opsporen

Als je niet zelf een experiment uitvoert of de primaire gegevens verzamelt, kun je het best primaire bronnen opsporen via secundaire bronnen. Meestal is het vrij eenvoudig te achterhalen op welke primaire bron een secundaire bron is gebaseerd.

Deze informatie vind je op twee belangrijke plaatsen in de secundaire bron:

• Bibliografie of literatuurlijst
• Internetlinks, in het geval van online bronnen

Als je bijvoorbeeld een interessant citaat van Mark Rutte tegenkomt, kan dat als volgt worden aangehaald in een nieuwsartikel: “Zoals Rutte zei in een interview met Trouw uit 2021: …”. Hier is het duidelijk dat je het originele interview van Trouw moet opzoeken, omdat het interview de primaire bron is.

Daarom is het van cruciaal belang dat je een grondig literatuuronderzoek uitvoert, waarin je aandacht besteedt aan de primaire bronnen waarop je secundaire bronnen zijn gebaseerd.

Andere interessante artikelen over bronvermelding

Ben je op zoek naar informatie over bronvermelding in je scriptie? Kijk dan ook eens naar onderstaande artikelen met een uitgebreide uitleg, afbeeldingen en voorbeelden!

Veelgestelde vragen over primaire en secundaire bronnen

Wat is een primaire bron?

Primaire bronnen zijn het oorspronkelijke bewijs van gebeurtenissen, objecten, personen of uitgevoerd werk. Voorbeelden hiervan zijn:

• Onderzoeksresultaten
• Statistische gegevens
• Ooggetuigenverslagen
• Enquêtes en interviews
• Juridische documenten

Via primaire bronnen kunnen studenten en onderzoekers de werkelijke gebeurtenis zo dicht mogelijk benaderen. De informatie in primaire bronnen is nog niet geanalyseerd, samengevat of geïnterpreteerd door iemand buiten het onderzoek. Dit geeft je de mogelijkheid om dit zelf te doen.

Wat is een secundaire bron?

Een secundaire bron interpreteert, analyseert of verklaart primaire bronnen. Deze bronnen zijn een stap verwijderd van de oorspronkelijke gebeurtenis en zijn daarom niet altijd even relevant als de originele bron.

Enkele voorbeelden zijn:

• (Literatuur)reviews
• Opiniestukken
• Documentaires
• Sommige boeken

Hoe vind je de primaire bron?

Als je niet zelf een experiment uitvoert of de primaire gegevens verzamelt, kun je het best primaire bronnen opsporen via secundaire bronnen. Meestal is het vrij eenvoudig te achterhalen op welke primaire bron een secundaire bron is gebaseerd.

Deze informatie vind je op twee belangrijke plaatsen in de secundaire bron:

• Bibliografie of literatuurlijst
• Internetlinks, in het geval van online bronnen