Gepubliceerd op
30 oktober 2022
door
Julia Merkus.
Bijgewerkt op
10 april 2024.
A priori is een term uit het Latijn die “vooraf”, “zonder kennis” of “van tevoren” betekent. Het tegenovergestelde van a priori is de term a posteriori die “achteraf beschouwd” of “achteraf gedacht” betekent.
Meestal worden a priori en a posteriori gebruikt als bijwoord, maar soms ook als zelfstandig naamwoord. Hierbij zijn de meervouden “a priori’s” en “a posteriori’s”.
Samenstellingen en afleidingen met a priori of a posteriori krijgen een koppelteken tussen “a” en “priori” (bijvoorbeeld in het bijvoeglijk naamwoord a-priorisch).
Voorbeeld: A priori in een zin
Voorbeeld: A posteriori in een zin
Ik wil de hypothese niet a priori verwerpen.
De verantwoording van de uitgaven lijkt a posteriori te zijn bedacht.
Er wordt a priori aangenomen dat de vrouw emotioneler reageert dan de man.
Het is niet wetenschappelijk om a posteriori een hypothese op te stellen.
De theorie is gebaseerd op a-priorische principes.
Kennis op basis van ervaringen noemen we a-posteriorikennis.
Andere voorbeelden van termen uit het Latijn die al heel lang in het Nederlands worden gebruikt, zijn vice versa, mea culpa, de facto, ad hoc en ad nauseam. Je hoeft deze termen niet te cursiveren als je ze gebruikt.
Gepubliceerd op
30 oktober 2022
door
Julia Merkus.
Bijgewerkt op
10 april 2024.
Ad hoc is een term uit het Latijn die “voor dit speciale geval”, “voor dit doel” of “voor deze situatie” betekent. Je kunt er ook mee uitdrukken dat iets snel bedacht is en niet voor de lange termijn bedoeld is.
Voorbeeld: Ad hoc in een zin
Voor deze functie is het belangrijk dat je ad hoc kunt reageren, want iedere dag is anders.
Er is een ad-hoccommissie opgericht om zich over de onverwachte klachtenregen te buigen.
Dit is een ad-hocoplossing voor vandaag, maar we zullen een betere oplossing moeten verzinnen voor de rest van de week.
Andere voorbeelden van termen uit het Latijn die al honderden jaren in het Nederlands worden gebruikt, zijn vice versa, mea culpa, de facto en ad nauseam. Je hoeft deze termen niet te cursiveren als je ze gebruikt.
Gepubliceerd op
30 oktober 2022
door
Julia Merkus.
Bijgewerkt op
10 april 2024.
De facto is een term uit het Latijn die “in feite”, “feitelijk” of “in praktijk” betekent. Het tegenovergestelde van “de facto” is “de jure”, wat “formeel” of “volgens het recht” betekent.
De termen worden vaak samen gebruikt als de praktijksituatie afwijkt van de wet of regeling.
Voorbeeld: De facto in een zin
Voorbeeld: De jure in een zin
Het aannemen van de wet mag niet de facto leiden tot een gebrek aan financiële controle.
Het delen van een Netflix-account met de buren is de jure verboden.
De advocaat beargumenteerde dat er de facto geen sprake was van samenwonen.
De militairen houden het land bezet, maar de jure wordt de regering niet erkend.
Andere voorbeelden van termen uit het Latijn die al honderden jaren in het Nederlands worden gebruikt, zijn vice versa, mea culpa en ad nauseam. Je hoeft deze termen niet te cursiveren als je ze gebruikt.
Gepubliceerd op
29 oktober 2022
door
Julia Merkus.
Bijgewerkt op
10 april 2024.
Insgelijks betekent “van hetzelfde” of “evenzo” en wordt meestal gebruikt als reactie op een begroeting of als je iemand hetzelfde wilt wensen. Eensgelijks is een onjuiste spelling van dit woord.
Voorbeelden: Insgelijks in een zin (elliptische zin)
Persoon A: Fijne vakantie!
Persoon B: Insgelijks!
Persoon A: Gelukkig nieuwjaar!
Persoon B: Insgelijks!
Je kunt insgelijks ook gebruiken als een bijwoordelijke bepaling, maar deze formulering is erg formeel en wordt niet vaak gebruikt:
Voorbeelden: Insgelijks in een zin (elliptische zin)Ik wens je insgelijks fijne feestdagen!
Gepubliceerd op
29 oktober 2022
door
Julia Merkus.
Bijgewerkt op
10 april 2024.
Op zoek wordt met een spatie geschreven in woordgroepen zoals “op zoek zijn naar”. Opzoek wordt alleen aan elkaar geschreven als het een vorm van het werkwoord “opzoeken” is.
Op zoek (met spatie) heeft de betekenis van zoeken, proberen te vinden.
Opzoek (zonder spatie) heeft de betekenis van informatie opzoeken of iemand bezoeken.
Voorbeelden: Op zoek in een zin
Voorbeelden: Opzoek in een zin
Ik ben op zoek naar vrijwilligers voor mijn onderzoek.
Wil je dat ik een vegan restaurant in de buurt opzoek?
Lovine is op zoek naar een nieuwe baan.
Ik denk dat ik dit weekend mijn oma eens opzoek.
Ik blijf op zoek naar mijn sleutels
Kun je het bedrijf opzoeken in het register?
Op zoek wordt vaak onterecht aan elkaar geschreven in de betekenis van “op zoek zijn naar”. Dit komt waarschijnlijk doordat “op zoek” heel snel achter elkaar wordt uitgesproken, waardoor je de pauze tussen de woorden niet hoort. Dit geldt ook voor woordgroepen als “door middel van” (vaak verkeerd gespeld als doormiddel van).
Gepubliceerd op
29 oktober 2022
door
Julia Merkus.
Bijgewerkt op
10 april 2024.
Althans is een bijwoord of voegwoord dat “in ieder geval” of “tenminste” betekent. Het wordt gebruikt om een eerdere bewering te nuanceren of meer specifiek te maken.
Voorbeelden: Althans in een zinIk ga deze prijs niet winnen. Althans, ik heb nooit dat geluk.
Ik blijf niet in dit hotel, althans niet voor lang.
Zij zijn niet getrouwd. Dat denk ik althans.
Gepubliceerd op
29 oktober 2022
door
Julia Merkus.
Bijgewerkt op
10 april 2024.
Enige is de verbogen vorm van enig, en betekent “uniek”. Enigste is de overtreffende trap van het bijvoeglijk naamwoord “enig”, dat “aangenaam”, “mooi” of “fijn” betekent.
Enigste wordt vaak gebruik in de betekenis van “uniek”, maar dit gebruik is niet geaccepteerd als standaardtaal. In die gevallen moet je dus enige gebruiken.
Voorbeelden: Enig(e) in een zin
Voorbeelden: Enigst(e) in een zin
Dolf is de enige jongen in zijn klas die met de scooter naar school komt.
Isabels jurk is ook mooi, maar ik vind jouw jurk echt het enigst!
Ik heb alles al geprobeerd, dus dit is de enige kans die ik nog heb.
Dat toneelstuk was zo goed: het is het enigste (mooiste, leukste) wat ik ooit gezien heb!
Gepubliceerd op
29 oktober 2022
door
Julia Merkus.
Bijgewerkt op
10 april 2024.
Zij is een persoonlijk voornaamwoord (derde persoon enkelvoud of meervoud), terwijl zei een vorm van het werkwoord “zeggen” is. De woorden worden hetzelfde uitgesproken, maar betekenen iets anders.
Zij kan worden vervangen door het minder nadrukkelijke “ze”.
Gepubliceerd op
28 oktober 2022
door
Julia Merkus.
Bijgewerkt op
10 april 2024.
Door middel van betekent “met”, “door” of “middels” (ouderwets). Doormiddel van, zonder spatie tussen “door” en “middel”, is een verkeerd gespelde variant.
Voorbeelden: Door middel van in een zin
Ik heb de resultaten door middel van een ANOVA geanalyseerd.
Ik heb de resultaten met een ANOVA geanalyseerd.
Ik heb data verzameld door middel van interviews.
Ik heb data verzameld door interviews af te nemen.
Ik heb data verzameld met interviews.
“Middels” is ook een synoniem voor “door middel van”, maar dit woord is ouderwets en kun je daarom beter vermijden, zeker in spreektaal of informele teksten. Ook kun je de leesbaarheid van je tekst verhogen door de constructie “door middel van” af en toe te vervangen door het kortere “met” of “door”.
