Verschil probleemstelling, doelstelling & hoofdvraag in je scriptie

In je scriptie is het belangrijk om het verschil tussen de probleemstelling, doelstelling en hoofdvraag duidelijk te maken.

De begrippen probleemstelling, hoofdvraag, centrale onderzoeksvraag en doelstelling worden vaak door elkaar gehaald. Dit komt doordat hogescholen en universiteiten niet eenduidig zijn over de definities van de begrippen:

  • Je probleemstelling beschrijft het probleem dat onderzocht wordt.
  • De doelstelling geeft kort aan waar het onderzoek inzicht in gaat verkrijgen.
  • De hoofdvraag (of centrale onderzoeksvraag) is de vraag met betrekking tot het probleem waarop je scriptie een antwoord geeft.

De probleemstelling en doelstelling vloeien voort uit je probleemanalyse. Vanuit de probleemstelling en doelstelling kun je vervolgens de hoofd- en deelvragen formuleren.

Je presenteert je probleemstelling, doelstelling en onderzoeksvragen eerst in je onderzoeksplan (i.e., plan van aanpak (hbo) of onderzoeksvoorstel (wo)) en vervolgens opnieuw in de inleiding en kort in de samenvatting van je scriptie.

Bekijk voorbeelden

Verband tussen de probleemstelling, doelstelling en hoofdvraag

Overzicht onderdelen probleemanalyse

probleemorientatie doelstelling probleemstelling hoofvraag deelvragen onderzoeksvragen

Hoeveel fouten bevat jouw scriptie?

De taalexperts van Scribbr verbeteren gemiddeld 150 fouten per 1000 woorden. Benieuwd wat er precies wordt verbeterd? Verschuif de cursor van links naar rechts!

Scriptie nakijken op taal

Verschil tussen probleemstelling en doelstelling

Je probleemstelling is een korte introductie (één zin tot een beknopte paragraaf) tot de kern van het probleem. Met je probleemstelling stuur je aan op een onderzoeksdoel (i.e., waarin je meer inzicht in wilt verkrijgen). In het kort:

  • Probleemstelling: Hierin beschrijf je het probleem dat je gaat onderzoeken.
  • Doelstelling: Hiermee geef je aan waarin je meer inzicht wil geven.

Op basis van het inzicht en de kennis die je met je onderzoek verkrijgt, kun je vervolgens aanbevelingen en/of een adviesrapport opstellen als je je onderzoek schrijft voor een opdrachtgever.

Voorbeeld: Probleemstelling en doelstelling
Probleemstelling: De leerkrachten van basisschool de Hoensbroek beschikken niet over de vaardigheden om hoogbegaafde kinderen in de klas te kunnen herkennen en de juiste begeleiding te bieden.

Doelstelling: Het doel van dit onderzoek is om meer inzicht te verkrijgen in onderwijstechnieken waarmee hoogbegaafdheid bij kinderen van 6 tot 12 jaar kan worden geïdentificeerd en begeleid.

Verschil tussen de probleemstelling en hoofdvraag

Veel onderwijsinstellingen halen de begrippen probleemstelling en hoofdvraag door elkaar. Zorg er dus eerst altijd voor dat je over hetzelfde spreekt wanneer je contact hebt met je begeleider.

Mocht jouw universiteit of hogeschool bijvoorbeeld de probleemstelling als een vraag formuleren, dan betekent dit eigenlijk dat zij met de probleemstelling de hoofdvraag bedoelen.

Je probleemstelling is echter niet hetzelfde als je hoofdvraag (ook wel de centrale onderzoeksvraag genoemd). Je probleemstelling leidt tot je hoofdvraag. Het verschil is als volgt:

  • Probleemstelling: Hierin beschrijf je het probleem dat je gaat onderzoeken.
  • Hoofdvraag: Hiermee geef je aan op welke exacte vraag in relatie tot het probleem je met jouw onderzoek een antwoord gaat geven.

Zo kunnen er zelfs verschillende hoofdvragen geformuleerd worden op basis van een en dezelfde probleemstelling.

Voorbeeld: Probleemstelling met mogelijke hoofdvragen
Probleemstelling: De leerkrachten van basisschool de Hoensbroek beschikken niet over de vaardigheden om hoogbegaafde kinderen in de klas te herkennen en de juiste begeleiding te bieden.

Hoofdvraag 1: Welke praktische onderwijstechnieken kunnen leerkrachten inzetten om hoogbegaafde kinderen beter te herkennen en te begeleiden?
Hoofdvraag 2: Hoe kunnen leerkrachten hoogbegaafde kinderen in klassen herkennen en begeleiden?
Hoofdvraag 3: Welke vaardigheden zijn van belang om hoogbegaafde leerlingen te herkennen en te begeleiden?
Hoofdvraag 4: Waarom beschikken de leerkrachten van basisschool de Hoensbroek nog niet over de vaardigheden om hoogbegaafde kinderen te herkennen en te begeleiden?
Hoofdvraag 5: Hoe kan basisschool de Hoensbroek gebruikmaken van trainingsmiddagen om ervoor te zorgen dat de leerkrachten leren hoogbegaafde leerlingen te herkennen en te begeleiden?

Voorbeelden van goede probleemstellingen, doelstellingen en hoofdvragen

Hieronder worden drie voorbeelden gegeven van een combinatie van een probleemstelling, doelstelling en hoofdvraag.

Probleemstelling, doelstelling en hoofdvraag in een marketingscriptie

In de huidige situatie besteedt elektronicabedrijf Alting zijn marketingbudget aan een offline marketingcampagne waarbij advertenties worden getoond in Connexxion-bussen. Deze campagne bereikt slechts 5% van de doelgroep. Daarnaast is uit eerder onderzoek (Janssen, 2022) gebleken dat slechts 10% van de klanten het bedrijf heeft gevonden via offline marketingmiddelen. De marketingcampagne is dan ook gedateerd en niet effectief. Alting wil echter geen groter budget uittrekken en enkel geld besteden aan offline marketingmogelijkheden. Daarom is het doel van dit onderzoek om de offline marketingcampagnemogelijkheden voor Alting in kaart te brengen waarmee zoveel mogelijk potentiële klanten bereikt kunnen worden. Hiertoe is de volgende hoofdvraag geformuleerd:

“Hoe kan elektronicabedrijf Alting met het huidige marketingbudget zoveel mogelijk potentiële klanten bereiken door middel van een offline marketingcampagne?”

Probleemstelling, doelstelling en hoofdvraag in een verpleegkundig adviesrapport

In een ziekenhuis in Amsterdam verloopt de overdracht tussen verpleegkundigen omtrent een schildklieraandoening niet gestructureerd. Hierdoor is het in het verleden voorgekomen dat belangrijke informatie niet is overgedragen of foutieve informatie is gegeven over een patiënt. Hoewel deze fouten geen ernstige gevolgen hebben gehad, bestaat het risico dat deze niet-gestructureerde overdracht leidt tot complicaties en de onjuiste behandeling van patiënten. Om dit risico te beperken, wordt in dit adviesrapport verkend hoe dit Amsterdamse ziekenhuis de verpleegkundige overdracht kan structureren. Het doel is om meer inzicht te krijgen in overdrachtsmethoden om vervolgens een advies uit te brengen aan het ziekenhuis over welke verpleegkundige overdrachtsmethode voor de schildklieraandoening het best kan worden geïmplementeerd. De hoofdvraag van dit onderzoek luidt dan ook als volgt:

“Welke verpleegkundige overdrachtsmethode kan het ziekenhuis implementeren om alle belangrijke informatie over patiënten met de schildklieraandoening correct over te dragen?”

Probleemstelling, doelstelling en hoofdvraag in de samenvatting van een economiescriptie

Consultancy AHC heeft momenteel onvoldoende kennis om klanten te adviseren over het gebruik van AI-chatbots binnen de klantenservicebranche. Daarom is het doel van dit onderzoek om meer inzicht te verkrijgen in het gebruik van AI-chatbots, zodat Consultancy AHC klanten beter kan adviseren op basis van die kennis. Hiervoor is de volgende hoofdvraag geformuleerd: “Wat zijn de economische oorzaken en gevolgen van de ontwikkeling van AI-chatbots binnen de klantenservicebranche?”

Hoeveel fouten bevat jouw scriptie?

De taalexperts van Scribbr verbeteren gemiddeld 150 fouten per 1000 woorden. Benieuwd wat er precies wordt verbeterd? Verschuif de cursor van links naar rechts!

Scriptie nakijken op taal

Veelgestelde vragen

Wat is een probleemstelling?

In de probleemstelling geef je aan welk probleem of vraagstuk moet worden onderzocht. De probleemstelling is een bondige en concrete weergave van je probleem, die je afleidt uit je probleemanalyse.

Je probleemstelling wordt vaak opgenomen in de introductie (inleiding) van je scriptie. Eventueel kun je hiervoor een aparte paragraaf gebruiken. Ook komt deze stelling kort terug in je samenvatting.

Je baseert je doelstelling en hoofdvraag op basis van je probleemstelling.

Wat is een doelstelling?

Op basis van je probleemanalyse en probleemstelling formuleer je een doelstelling waarmee je aangeeft wat je met het onderzoek wilt bereiken.

Zo kan je doelstelling voor je scriptie onder andere gericht zijn op:

  • wat de oorzaken zijn van een probleem;
  • wat de gevolgen zijn van een probleem;
  • hoe het probleem in verband staat met een ander fenomeen;
  • wat een negatieve of positieve invloed heeft op het probleem;
  • waarmee het probleem mogelijk voorkomen kan worden;
  • hoe het probleem in verband staat met interne en externe factoren.
Wat is een hoofdvraag?

De hoofdvraag is de centrale onderzoeksvraag van je scriptie. Deze stel je op met behulp van de probleemstelling die je weer met behulp van de probleemanalyse hebt opgesteld.

Je beantwoordt de hoofdvraag met behulp van deelvragen of hypothesen, zodat je stap voor stap een antwoord kunt formuleren.

Hoeveel deelvragen moet je opstellen?

Er is geen vast aantal deelvragen dat je moet opstellen. Wel is het zo dat hoe complexer je onderwerp is, hoe meer deelvragen je nodig zult hebben. Probeer je te beperken tot 4 à 5 deelvragen.

Als je er (veel) meer nodig hebt, moet je wellicht je hoofdvraag vereenvoudigen of beter afbakenen.

Hoe maak je een goede probleemstelling?

Een goede probleemstelling is bondig, concreet en:

  • Plaatst het probleem binnen de juiste context
  • Beschrijft precies waar het onderzoek over gaat (bakent af)
  • Toont de relevantie van het probleem aan
  • Stuurt aan naar het doel van het onderzoek

Het is verstandig om je probleemstelling te baseren op een probleemanalyse of oriëntatie tijdens je vooronderzoek.

Citeer dit Scribbr-artikel

Als je naar deze bron wilt verwijzen, kun je de bronvermelding kopiëren of op “Citeer dit Scribbr-artikel” klikken om de bronvermelding automatisch toe te voegen aan onze gratis Bronnengenerator.

Benders, L. & Scharwächter, V. (2023, 21 april). Verschil probleemstelling, doelstelling & hoofdvraag in je scriptie. Scribbr. Geraadpleegd op 25 maart 2024, van https://www.scribbr.nl/starten-met-je-scriptie/verschil-tussen-probleemstelling-hoofdvraag-onderzoeksvraag-en-doelstelling/

Wat vind jij van dit artikel?
Lou Benders

Lou was Scribbrs Product- en Kwaliteitsmanager tot ze naar Italië verhuisde voor de liefde en het lekkere weer. Nu werkt ze op afstand aan Scribbrs diensten en aan handige artikelen over academische teksten.