8 Tips: Proefschrift opmaken, vormgeven en laten drukken

Na jaren van onderzoek is het einde eindelijk in zicht. Nu moet je je proefschrift ‘alleen’ nog opmaken en laten drukken. De opmaak en vormgeving van je proefschrift kun je zelf doen, of uitbesteden aan een specialist. Om je proefschrift te laten drukken, ga je naar een drukker.

Proefschriften hebben vaak een vaste structuur en bestaan vaak uit dezelfde onderdelen, zoals een colofon, titelpagina van de universiteit, dankwoord en een uitnodiging in de vorm van een boekenlegger.

De vaste onderdelen van een proefschrift

Binnenwerk

• Colofon (denk aan een ISBN-nummer)
• Titelpagina van de universiteit
• Inhoudsopgave
• Hoofdstuk 1 t/m …
• Titelpagina’s (denk aan de verkorte titels)
• Figuren & tabellen
• Referenties
• Samenvatting (Engels & Nederlands)
• Lijst van publicaties
• Dankwoord
• Curriculum Vitae
• Bijlagen

Omslag

• Afbeelding voor de omslag (wordt vaak ook gebruikt voor de hoofdstukpagina’s)
• Tekst voor op de voorkant en de rug (eventueel ook de achterkant)

Overig

• Tekst voor de uitnodiging
• Stellingen

Stap 1: Programma voor de opmaak

Wanneer je zelf aan de opmaak van je proefschrift begint is Microsoft Word de logische keuze. Word is qua vormgeving vrij beperkt maar kan voorzien in een basic lay-out.

Nadelen opmaak met Word:

• Beperkte keus aan lettertypes.
• Navigatietabs zijn niet mogelijk.
• Tabellen zijn lastig op te maken.
• Kwaliteit van de afbeeldingen neemt af door compressie van Word.
• Omslag kan niet vormgegeven worden.

Wil je meer mogelijkheden hebben voor de vormgeving dan kom je al snel uit op Adobe InDesign. Dit programma heeft wel een steile leercurve.

Stap 2: Aandachtspunten opmaak

Papierformaat

Het formaat van een proefschrift is in de meeste gevallen 170x240mm. Dit wijkt licht af van het standaard B5-formaat.

Lettertype standaardtekst

De schreef bepaalt voor een groot deel hoe een lettertype eruitziet. Moderne lettertypes zijn vaak schreefloos (Arial en Helvetica bijvoorbeeld), Times New Roman en Cambria hebben wel een schreef.

Qua uitstraling is een schreefloos lettertype ‘modern’. Lettertypes met schreef ogen klassieker. Online worden veel schreefloze letters gebruikt, maar in boeken kom je voornamelijk letters tegen met een schreef.

Uitlijning

De uitlijning van de tekst kan op 2 manieren: uitgevuld of links uitgelijnd. Een uitgevulde tekst levert mooie ‘blokken’ op, maar heeft als nadeel dat woorden afgebroken moeten worden. Wanneer dit niet gebeurd wordt de tussenruimte tussen veel woorden veel te groot. Links uitgelijnde tekst heeft daar geen last van.

Links uitgelijnd

Uitgevuld, zonder afbreken levert dit vreemde tussenruimtes op

Koppen

De vormgeving van de koppen hangt af van het aantal niveaus in je proefschrift. In de meeste gevallen zullen dit 3 niveaus zijn. Een eerste kop wordt vaak in hoofdletters geschreven, het niveau daarna is vaak dik gedrukt. Het laatste niveau is normale tekst of schuingedrukte tekst.

Tabellen en figuren

Tabellen zijn vaak te overdadig vormgegeven. Houd het dus simpel en ga voor de perfecte leesbaarheid.

Een figuur heeft naast de afbeelding ook een ondertitel. Deze stijl komt overeen met de stijl die rondom een tabel gebruikt wordt. Het figuur zelf moet vooral van voldoende kwaliteit zijn. Wanneer je een afbeelding fullscreen op een computerscherm bekijkt moet het figuur goed leesbaar zijn.

Kopteksten

De tekst boven het tekstvak noem je de koptekst, hierin wordt vaak de titel van het hoofdstuk en het hoofdstuknummer vermeld. Op de linker pagina staat bijvoorbeeld ‘Chapter 3’, op de rechter pagina de titel van dit hoofdstuk. Wanneer deze titel te lang is kun je een verkorte titel plaatsen, dat levert een mooier beeld op dan 2 tekstregels in je koptekst. Naast deze tekst kun je ervoor kiezen een lijn onder de koptekst te plaatsen om een duidelijk onderscheid met de gewone tekstvakken aan te geven.

Paginanummering

De paginanummers staan eigenlijk altijd onderaan de pagina, gecentreerd of aan de buitenkant. Je kunt dit bijvoorbeeld verplaatsen naar de zijkant van de pagina, samen met het navigatietabje. Nadeel is dat een gemiddelde lezer erg gewend is aan paginanummers aan de onderkant. Een andere plek kan daardoor voor verwarring zorgen.

Navigatietabs

In een vakje aan de zijkant van de pagina wordt vaak het hoofdstuknummer geplaatst. Op deze manier kan een lezer gemakkelijk naar het juiste hoofdstuk navigeren. Deze tabjes kunnen grijs zijn of gekleurd en rechte of afgeronde hoeken hebben.

Afhankelijk van het totaal aantal hoofdstukken in je proefschrift wordt dit tabje groter. Wanneer je meer dan 9 hoofdstukken hebt, moet het tabje groot genoeg zijn voor 2 cijfers. Er wordt dan vaak begonnen met ’01, 02, 03, ..’ om het tabje ook in het begin mooi te vullen.

Hoofdstukpagina’s

Op een hoofdstukpagina staat de titel van het hoofdstuk, de namen van de auteurs en informatie m.b.t. de publicatie. Omdat dit op zichzelf vrij saai is, wordt vaak het beeld element van het omslag toegevoegd. Dit verbind de hoofdstukken mooi met de voorkant.

Omslag

Op het omslag is ruimte voor de titel en auteur op de voorkant, op de rug wordt dit herhaald en de achterkant blijft vaak leeg. Deze kan goed gebruikt worden om een korte samenvatting van de inhoud te geven. De omslag is het eerste dat een lezer ziet. De omslag moet daarom een aantrekkelijk beeld geven dat de inhoud van het proefschrift reflecteert, of de lezer misschien nieuwsgierig maakt naar de inhoud.

De binnenkant van het omslag blijft vaak onbedrukt, hoewel het juist mooi is om de binnenkant van het omslag in een bijpassende kleur te drukken.

Voorbeelden van vormgeving van proefschriften

Bekijk de website van Persoonlijk Proefschrift voor voorbeelden.

Stap 3: De uitnodiging

Om iedereen die het boekje ontvangt uit te nodigen voor je verdediging hoort vaak standaard een uitnodiging bij het drukwerk. Deze uitnodiging wordt gedrukt in de vorm van een boekenlegger. Tijdens het drukproces zit de uitnodiging vast aan je omslag. Later wordt deze losgesneden. Qua vormgeving hoort de boekenlegger dus bij het omslag.

Op de uitnodiging staat altijd dezelfde informatie. Een leeg voorbeeld van een boekenlegger is een goed uitgangspunt voor de inhoud. Qua vormgeving worden de stijl elementen van de omslag vaak gekopieerd.

Stap 4: ISBN-nummer

Het ISBN-nummer is vaak verplicht. Deze kun je zelf aanvragen of je kunt dit laten doen door de vormgever. De kosten voor een ISBN-nummer zijn ongeveer € 25,-.

Opmaak en vormgeving uitbesteden aan specialist

De laatste periode van het promoveren is vaak stressvol. Het is daarom niet aan te raden om in die periode ook de vormgeving zelf te doen. Als onervaren vormgever kost het veel tijd en levert het vaak frustraties op.

Kosten en prijs

De kosten van de vormgeving hangen vaak af van de omvang van je proefschrift. Veel specialisten berekenen een prijs o.b.v. het aantal pagina’s, tabbellen, figuren, hoofdstukken etc. De prijs voor de vormgeving varieert dan grofweg tussen de € 500,- en € 1500,-.

Bij Persoonlijk Proefschrift werken ze met overzichtelijke vaste prijs ongeacht het aantal pagina’s of de inhoud voor € 599.

Hoe lang duurt een vormgevingstraject?

Het duurt ongeveer 3-4 weken. Dit is inclusief de tijd die drukker nodig heeft. Het is namelijk gebruikelijk dat de vormgever ook voor het drukken zorgt.

Houd er rekening mee dat je de boekjes een aantal weken vóór je verdediging moet aanbieden aan de promotiecommissie.

Proefschrift laten drukken en inbinden

Wanneer je de vormgeving door een specialist hebt laten doen, verzorgen zij meestal ook de communicatie met de drukker. Dit scheelt je een hoop stress.

Kosten

De kosten zijn sterk afhankelijk van de oplage van je proefschrift. Daarnaast speelt het aantal (kleur) pagina’s een rol. De prijs zal snel boven de € 1000,- liggen.

Aanleverspecificaties

De drukker verwacht een pdf-bestand. Vergeet je pdf niet in 170x240mm aan te leveren. Als je dit niet doet dan zal de drukker dit nog moeten herschalen. Dit betekent dat de verhoudingen anders worden en je opmaak er niet meer goed uitziet.

Overzicht drukkerijen

Vergeet de taal in je proefschrift niet

Het is misschien een open deur, maar nadat je proefschrift gedrukt is, kun je er geen taalfouten meer uithalen. Zorg er dus voor dat je 100% zeker bent dat er geen taalfouten meer in je proefschrift staan.

Overschat je Engels niet en laat het nalezen door een Britse of Amerikaanse collega of schakel de hulp in van een professionele nakijkdienst.

Veelgestelde vragen

Uit welke onderdelen bestaat een proefschrift?

Over het algemeen bestaat een proefschrift uit de volgende onderdelen:

Binnenwerk

• Colofon (denk aan een ISBN-nummer)
• Titelpagina van de universiteit
• Inhoudsopgave
• De hoofdtekst (hoofdstuk 1 tot en met …)
• Titelpagina’s (denk aan de verkorte titels)
• Figuren & tabellen
• Referenties
• Samenvatting (Engels & Nederlands)
• Lijst van publicaties
• Dankwoord
• Curriculum Vitae
• Bijlagen

Omslag

• Afbeelding voor de omslag (wordt vaak ook gebruikt voor de hoofdstukpagina’s)
• Tekst voor op de voorkant en de rug (eventueel ook de achterkant)

Hoe kan ik mijn tekst in Word opmaken volgens APA?

De makkelijkste manier om je tekst op te maken volgens APA-richtlijnen is door Scribbrs gratis APA-opmaak sjabloon te downloaden. Je kunt ook kijken naar ons artikel over APA-opmaak met voorbeelden.